Eimreiðin - 01.01.1962, Side 58

46
EIMREIÐIN
íslandsuppdrætti Þórðar telur
Halldór Herntannsson standa í
beinu sambandi við íslandslýsingu
hans og framhald af rannsóknum
hans á því sviði. Hinn fyrsti þeirra
nefnist Islandia iuxta observatiunes
longitudinum et latitudinurn Gud-
brandi Thorlacii, episcopi quond-
arn Holensis, emussirn delineata a
Theodoro Thorlacio 1668. Hann er
varðveittur í konungsbókhlöðu (Ny
kgl. Saml. 1088B, fol.). Af titlinum
sést, að Þórður hefur stuðzt við
breiddar og lengdarmælingar Guð-
brands, en Halldór Hermannsson
telur upþdráttinn bera með sér, að
Þórður hafi þar einnig stuðzt við
hinn svo kallaða Mercatorupp-
drátt, sem nú er öruggt talið, að
Guðbrandur hafi gert, en jafnframt
ýmis önnur kort, einkum hollenzk.
Um svipað leyti gerði Þórður ann-
an íslandsuppdrátt, sem einnig var
geymdur í konungsbókhlöðu, en
er nú glataður. Þorvaldur Thor-
oddsen getur um hann í Landfræði-
sögu Islands og telur hann mun
ver gerðan en liinn fyrri. Báða
þessa uppdrætti telur Halldór Her-
mannsson fremur hafa verið eftir-
líkingar en sjálfstæð verk. Verður
þeirra ekki getið frekar.
Árið 1670 gerði Þórður þriöja
uppdrátt sinn af íslandi (Nova et
accurata Islandia• delineatio). Er
hann langmerkasta verk hans af
þessu tæi og jafnframt fullkomn-
asti íslandsuppdráttur, sem gerður
hafði verið til þess tíma. Er hann
geymdur í safni Árna Magnússon-
ar (AM. 379B, fol.) en Árni fékk
hann léðan úr bókasafni konungs
og mun hafa notað hann á feli 1
sínum hér á landi. .
Á þessum uppdrætti var 11 ‘ ,
staða landsins nær réttu lag1
eldri íslandsuppdráttum. ÁÖa
un þess er einnig í höfuðdra ^
rétt, en þó skakkar nokkru
lögun suðurstrandarinnar og s
Vestfjarða og Reykjaness.
inu er skipt í fjórðunga og s)
'sllU’
odr$lú
en svo er einnig á fyrsta uþF
Þórðar, en sýslumörk ná hverg* ^
til óbyggða. Á Jressu korti
miklu fleiri nöfn en á fyrl* U^g
dráttum af íslandi, einkum elU 1
nöfn fjarða, eyja, skaga, verzh'11 ^
staða og kirkjustaða. Hius ' ^ ^
eru tiltölulega fá nöfn á fj° j,t
og ám, og farvegir ánna oft s^‘'’ .
dregnir. Megingalli þessa UPP ..^
ar eins og annarra, senr þá u° >
verið gerðir af landinu, 'al ^s.
hversu hálendið og miðbik laI
ins var ófullkomlega sýnt. f>0 *
einnig jrar um nokkra frand1’1
ræða. Eins og á fyrsta íslan<lsUji(|.
drætti Þórðar er hér hvorki 5) ^
ur Vatnajökull eða Ódáðalu*1^
en þó er nefndur HnappavaH*1!
ull og mun ]>ar sennilega att
hluta af Vatnajökli.
Halldór Hermannsson ,
jrennan uppdrátt lrafa verto ‘
merkilegan á sínum tíma, og
lega nákvæman, Jregar tillit se ^
til þess að landið var lítt rallU^j].
að og sízt á vísindalegan hátt- - .
ur frágangur hans var hirln teg ^
og vandaðasti. Telur hann 111
illa farið, að hann skyldi a ■
vera prentaður, heldur ia
gleymsku, þar eð hann hetði g