Ægir - 01.12.1980, Blaðsíða 15

er lýst í skjali, frá 1. febrúar og var unnin af fyrr-
verandi sjávarútvegsráðherra í nánu samráði við
fulltrúa hagsmunaaðila. Um hana náðist
samkomulag. Sú stefna byggist fyrst og fremst á
því að takmarka veiðar netaflotans við úttekt á
heildarafla i lok mars og lok april og stytta
netavertíðina á þeim grundvelli. Hún byggir
jafnframt á algjöru banni fyrir bátaflotann um
páska, verslunarmannahelgi og jól. Hins vegar
gagnvart togurum er fyrst og fremst byggt á því
sem nefndir hafa verið „skrapdagar” eða
þorskveiðibanndagar og ákveðnir hafa verið á
grundvelli úttektar sem gerð hefur verið með 2-3
mánaða millibili og dögum þá fjölgað — eða
fækkað, en sú hefur ekki orðið raunin — á næsta
tímabili.
Niðurstaðan hefur orðið þessi sem ég nefndi um
heildarveiði, þrátt fyrir að stefnt hafi verið að um
350 þús. lesta veiði á árinu. Við getum því ekki sagt
að því markmiði hafi verið náð. Ég vil einnig leyfa
mér að halda því fram að þessi leið hafi ýmsa aðra
alvarlega galla. Ég skal aðeins nefna fáa. í fyrsta
lagi virðist mér hún ekki stuðla að því að gæði afl-
ans og jafnvel vinnslunnar sé eins og við verðum
að gera kröfur til. Hætt er við því að þar ráði
meira kapp en forsjá, þegar þorskveiðibanndagar
eru framundan. Ég óttast að þess hafi og gætt í
meðferð þess afla sem veiðst hefur, oft mikið
magn á skömmum tíma. Það þarf ég ekki að rekja
hér fyrir ykkur. Þetta hefur auk þess í mörgum til-
fellum ofhlaðið vinnsluna á skömmum tíma,
þannig að ekki hefur verið unnt a.m.k. að vinna
þennan afla í frystingu. Að vísu hafa þó skapast
góðir möguleikar á vinnslu i skreið og saltfisk.
Hefur það verið öryggisventill fyrir vinnsluna,
sérstaklega hér á SV-landi, þótt alls staðar um
landið hafi slíkt verið nýtt. Þetta tel ég mikinn
galla á þessari leið, auk þess sem ég nefndi i
upphafi að við heildarmarkmið um veiðar hefur
ekki verið staðið.
í öðru lagi þá sýnist mér, að þessi leið stuðli ekki
að mestri hagkvæmni í veiðum og vinnslu. Ég hygg
að einnig þar megi segja að oft gæti meira kapps en
forsjár.
Við höfum því i ráðuneytinu og með þeim
mönnum, sem ég nefndi áðan, unnið að því að
skoða aðrar leiðir til þess að hafa stjórn á þorsk-
veiðum okkar íslendinga. Vil ég þar nefna þær
hugmyndir sem fyrst og fremst hafa verið ræddar.
Kvótakerfi fyrir allan fiskveiðiflotann hefur
sannarlega verið nefnt. Ég minnist þess t.d. á fundi
á Akureyri, þar mælti hver einasti maður sem upp
stóð, með slíku kerfi. Hins vegar verður það að
segjast eins og er að það hefur staðið í mönnum að
útfæra slíkan kvóta á allan flotann, þ.e.a.s. 774
fiskiskip. Ég hygg að flestir hafi við nánari um-
hugsun horfið frá þeirri hugmynd að slikt væri
unnt, t.d. á færabáta og jafnvel línubáta. Jafnvel
netaflotinn er flókið dæmi, þar sem bátar eru af
mjög mismunandi stærðum og aðstaða mjög
breytileg eftir því hvar er í kringum landið. Því
hefur yfirleitt, þegar um þessa hugmynd hefur
verið rætt, verið að lokum stöðvast við togaraflot-
ann. Það er rétt að dæmið er að sjálfsögðu stórum
einfaldara ef sú leið er farin eingöngu gagnvart
togaraflotanum. Ég sé þó ýmsa annmarka á slíkri
framkvæmd. Meðalafli togaranna á ýmsum stöð-
um á landinu er ákaflega breytilegur. Við ísa-
fjarðardjúp er hann um 4 þús. lestir af þorski á ári,
á Austfjörðum í kringum 2 þús., á Suðurnesjum í
kringum 1350-1400. Menn hafa að vísu viður-
kennt, t.d. þar sem ég hef rætt um þessi mál, að
sjálfsagt sé að taka tillit til slíkrar aðstöðu eða
aðstöðumunar og leyfa meira magn þar sem
aðstaða er betri, t.d. fjarlægð á mið lítil og fleira
þess háttar. Ég óttast þó að seint yrði samkomulag
um svo mikinn mun á þorskkvóta. Aðrir sem vilja
viðhalda þessum mun vilja halda því fram að aðrir
landshlutar búi betur að annarri veiði, t.d. karfa,
blálöngu og njóti einnig annars afla sem togararnir
að vísu afla ekki, eins og loðnu og síldar. Mér
hefur því sýnst eftir allitarlegar umræður um þessa
leið, að illt yrði að koma á slíkri kvótaskiptingu.
Hef ég þá gjarnan svarað, að þótt ég treysti mér
ekki til þess, muni ég hlusta á tillögur og ekki síst á
samþykktir þeirra, sem togveiðar stunda, ef þeir
kjósa þessa leið sér til handa, eins og loðnuflotinn
gerði um loðnuveiðarnar nú í ár. En ég mundi þá
að öllum líkindum einnig gera þá kröfu að þeir
menn skiptu sjálfir á sig kvóta, eins og loðnuflot-
inn gerði.
Við höfum því jafnframt skoðað fleiri leiðir,
m.a. hugmynd sem kom fram fyrir rúmu ári á
fundi sem þáverandi sjávarútvegsráðherra hélt um
slíka stefnumörkun á Laugarvatni. Þar var upp á
því stungið að skipta aflanum á landshluta. Við
unnum slíka hugmynd allítarlega. Lögð var til
grundvallar skipting landsins í 21 svæði, löndunar-
og fiskmiðlunarsvæði, sem voru valin þannig að
skip gætu landað í heimahöfn, en dreifa mætti afl-
ÆGIR —631