Ægir - 01.03.1981, Qupperneq 27

Guðmundur H. Garðarson:
Hraðfrystiiðnaðurinn 1980
Árið 1980 var íslenzk-
um hraðfrystiiðnaði erf-
itt ár. Þótt ekki drægi til
meirháttar ótíðinda, má
segja að oft munaði litlu
að til rekstrarstöðvunar
kæmi. Sem fyrr geisaði
mikil verðbólga í land-
inu. Var hún að mati sér-
fróðra aðila 60-70% í
árslok 1980 og stefndi
j hraðbyri í 80-90% á ár
u 1981. Allur rekstrar- og fjármagnskostnaður
ru frystihúsanna breyttist á árinu í takt við verð-
oguhraðann, án þess að tekjuhlið rekstursins
1 Jafnhröðum eða samsvarandi breytingum til
hækkunar.
le dVeru*egar verðhækkanir urðu á afurðunum er-
ls og innlendar gengisbreytingar— gengissig—
^tu ekki tilkostnaðarhækkunum sem skyldi.
ver tlrna> soni þessi þróun varð innanlands,
umSnað' efnahagsástandið í helztu viðskiptalönd-
það með ^ar af tei^anctl neikvæðum áhrifum. Á
I979^,erstaklega við um Bandaríkin. Um áramótin
Ve 980 voru miklar birgðir af frystum fiski
SamaKhÍnnar °venjumiklu frystingar árið 1979.
gey a hr°Un hélt áfram á árinu 1980. Frysting var
serstaktega fyrri hluta ársins.
•egt * 11 afl' harst a lan<^ af fiskl’ sem óhjákvæmi-
grálúð ^ ^ n;fta ' frystingu s-s- þorskur, karfi og
kaeruj a' ^111 tlma v°ru horfur á að til stöðvunar
um á 1 relcstri hraðfrystihúsanna af framangreind-
afUrgStæ^Um- Birgðir hlóðust upp, einkum af
var tjarn fynr Bandaríkin og Sovétríkin. Gripið
unda f talcniarkana á framleiðslu ákveðinna teg-
gerðar^^r ^essa markaði og sérstakar ráðstafanir
'endis^ r atVetta a birgðum í frystigeymslum hér-
Samnin ættrst n°kkuð úr er á árið leið m.a. vegna
þega8a um viðbótarsölur til Sovétríkjanna.
Petta er ritað liggja ekki fyrir aðgengilegar
upplýsingar um framleiðslu allra hraðfrystihúsa
landsmanna árið 1980. Hins vegar eru fyrir hendi
tölur um framleiðslu hraðfrystihúsa innan Sölu-
miðstöðvar hraðfrystihúsanna og Sjávarafurða-
deildar S.Í.S., en innan vébanda þessara samtaka
eru svo til öll hraðfrystihúsin þannig að ekki
munar miklu í heildarniðurstöðum um frystingu
sjávaraafurða íslendinga á s.l., ári, ef stuðst er við
upplýsingar frá þessum aðilum svo sem hér er gert.
Heildarframleiðsla frystra sjávarafurða á vegum
S.H. og SÍS árið 1980 var 130.424 smálestir. Varð
það 13.184 smálestum eða 10% minna en árið áð-
ur, en þá var framleiðslan 143.608 smál.
Árið 1980 voru 119.159 smálestir svonefndar
bolfiskafurðir, þ.e. aðrar afurðir en loðna, loðnu-
hrogn og síld.
Árið 1979 voru bolfiskafurðir 121.821 smálest.
Að magni var framleiðsla áranna svipuð, en árið
1980 er bolfiskframleiðslan hlutfallslega meiri,
91,3% af heildarframleiðslunni, en árið áður
84,8%.
Samdrátturinn í framleiðslu ársins 1980 var
einkum í loðnu- og síldarafurðum, ýsu- karfa- og
ufsa, en aukning hinsvegar í þorski og grálúðu.
Heildarfrysting helztu bolfisktegunda, fiskflök
og blokkir, árið 1980 var sem hér segir (árið 1979
tekið með til samanburðar).
Breyting
+ aukning/
1979 1980 +samdr.
Smál. Smál. smál.
Þorskur........................ 64.080 72.594 +8.514
Ýsa............................ 12.556 9.873 +2.683
Ufsi .......................... 13.686 9.853 +3.833
Karfi ......................... 15.503 8.320 +7.183
Grálúða......................... 6.919 11.308 +4.389
Frysting flaka og blokka úr þorski hefur aldrei
fyrr í sögu íslenzks hraðfrystiiðnaðar orðið jafn
mikil og á árinu 1980. Þarf ekki að fara mörg ár
aftur í tímann til að rifja það upp, þegar árleg
framleiðsla þessara afurða var aðeins um helming-
ur þessa magns. Árið 1974 var framleiðslan t.d.
aðeins 31.841 smál. Á örfáum árum hefur orðið
gjörbylting í þessum efnum. Helztu ástæður þessa
er stóraukin veiði við tilkomu hins mikla fjölda
skuttogara á síðasta áratug, betra skipulag vinnslu
og veiða og samfara miklu sölustarfi á helztu
mörkuðum. Það orkar ekki tvímælis að án hinnar
öflugu markaðsuppbyggingar fyrirtækja S.H. og
S.Í.S., í Bandaríkjunum hefði ekki tekist að ná
ÆGIR— 147