Ægir - 01.03.1981, Side 35

Svend-Aage Malmberg, haffræðingur:
Hugleiðingar um þorskeldi
Vegna kaffifundar hjá forstjóra
Hafrannsóknastofnunarinnar 4.3.81
Nýliðun ísl. þorskstofnsins reynist vera nokkuð jöfn
frá ári til árs (1-3 x 108 3ja ára fiskar), hvað sem líður
s'°tnstærð hans. Sömu sögu er að segja um aðra
Þorskstofna.
Takmarkandi þátturinn virðist felast í ytri skilyrðum,
P,e- t-d. umhverfishættir og fæðuframboð (þar með talið
t anmbalismi sem er ríkur þáttur hjá þorskinum), en ekki
Td- í hrognafjölda hverju sinni. Athygli vekur að þrátt
-nr minnkandi heildarstofn þá kemur því fylgjandi
aukið fæðuframboð ekki fram í nýliðuninni (e.t.v. þó í
st<erð fisksins (J. J.)). Aðrir fiskar njóta góðs af svo langt
Sem það nær, þótt fáir séu reyndar eins miklir ránfiskar á
3 J'a fiska og einmitt þorskurinn.
Mér er því til efs að sjórinn við landið geti fóstrað fleiri
yiða en gengur og gerist, og ef, þá verður að hafa í huga
ra hverjum þessi gráðugi fiskur tekur fæðuna og hverja
hann
aðri
etur (sjálfan sig og aðra m.m.), og einnig hverjir
r éta þorskinn?
. ^er sýnist að umrædd nýliðun sé í jafnvægi við
uttúrulegt umhverfi, og að erfitt muni reynast að auka
^una. Nýliðunin sveiflast milli hámarks og lágmarks á
° 'krum árum, og hér við land er helst að sjá að
r ðvfnar sveiflur feða ..slys” (I.H.)) í hlýja sjónum geti
ekk' nof:i<ru um- Sveiflurnar í kalda sjónum hafa
•> að því er virðist, reynst afdrifaríkar, a.m.k. ekki í
aðmanbUr^’v*ð utburðarásina við Grænland. Það eru því
m stæður á hrygningarslóð við ísland, sem virðast ráða
^tu um framhaldið, en ekki á œtisslóðum ungfisksins.
(f' maii 8e8n'r þó e.t.v. um staðbundinn fisk
han^ a^orsi<ur eins og við Noreg), aukning á nýiiðun
samt Ver*ð uuðveldara viðfangsefni, en nógu erfitt
re,|^er að ofun var talið að erfitt (vægt til orða tekið) muni
Sen^así að auka nýliðun íslenska þorskstofnsins frá því
metini* 6r jafnaði- Hugsanlega má þó reyna að jafna
ám 111 ra ar' til árs með því að reyna að bceta úr um litlu
‘gungana.
ým^a ^*arf að rannsaka hvernig þorskinum reiðir af á
dö Um aldursstigum. Afföllin eru mest strax á fyrstu
AfGm vii<urn ef'ir hrygningu og klak, en minni síðan.
gef *n eru að líkindum vegna umhverfishátta sem við
hafi 'n ^reytt í hinu stóra og annars mjög lífvænlega
8etummhVerfÍS fsiand (t-d- ,,náttúruslys” (I.H.)). En við
e-t.v. bætt þar úr í m//i/ií'mælikvarða, staðbundið,
Þúsund/Milljónir
tonn / fiska
Hrygningarstofn íslenska þorsksins og afkomendafjöidi hans
1955—1979. Er unnt að auka nýliðunina almennt eða bæta úr
um litlu árgangana?
(eins og Norðmenn reyna fyrir fjarðaþorsk), og látið
síðan reyna á hvort tryggja megi meðalárgang þar með.
Sem sagt, það þarf að rannsaka afföllin og sveiflurnar á
nýliðuninni og athuga af hverju þær stafa (umhverfi,
fæða), svo unnt sé e.t.v. að ákvarða hvort og hvernig
hjálpa megi upp á sakirnar á veikum árgöngum.
Svonefndar klakrannsóknir (Þ.Þ., Ó.K.P. o.fl.), sem eru
samvinnuverkefni á Hafrannsóknastofnuninni (sjó-,
plöntusvifs-, dýrasvifs-, og fæðu- og ungfiskarannsókn-
ir), fjalla einmitt um þessi viðfangsefni. Því er eðlilegt að
beina frekari aðgerðum til þessa starfshóps.*
Rannsóknir eins og að ofan greinir (auk gagnasöfnunar
erlendis) sýnist mér nú vera mergurinn málsins, en ekki
draumar um almennt meiri þorskgengd við landið en
gengur og gerist í meðallagi. í því dæmi ber e.t.v. öllu
heldur að tryggja afkomu þess þorsks sem fyrir er, bæði
með þvi að sjá til þess að hlutfallslega nógu margir fiskar
nái hrygningaraldri og að gefa honum síðan kost á að
hrygna nokkrum sinnum að öllu meðaltali.
Rannsóknir eru nauðsynlegar til úrlausnar viðfangs-
efnunum, en ekki má heldur gleyma fyrirliggjandi
þekkingu og almennu hyggjuviti um takmörk lífríkisins.
Lesning m.a.: Lífið í sjónum eftir Ingvar Hallgrímsson.
Náttúra íslands, A.B. 1961.
* í því sambandi má e.t.v. benda á, að auk skipakostnaðar þá
mæðir langmesti kostnaðurinn á sjórannsóknunum, bæði hvað
varðar gagnasöfnun og frumúrvinnslu gagna, í þessum rann-
sóknum.
ÆGIR — 155