Ægir - 01.03.1981, Qupperneq 48

Tölvuvinnsla veðurkorta.
Einnig eru send um 580 skeyti frá háloftaathugun-
arstöðvum, en þau eru mun lengri en venjulegu
veðurskeytin, stundum miklu lengri, svo að segja
má að þau tvöfaldi efnið, sem flytja þarf milli
landanna. Við þetta bætast svo upplýsingar frá
gervihnöttum, veðurspár í talnaformi, myndsend
veðurkort og fleira og fleira. Skipti á öllu þessu
efnjeru ákveðin af samtökunum með samþykki og
að frumkvæði aðildarríkjanna.
Þau hafa lika ákveðið sín á milli skipulag þess
afkastamikla fjarskiptakerfis, sem þarf tii allra
þessara sendinga og hvernig það yrði fjármagnað.
Aðalþátturinn í þessu kerfi er mikilvirk fjarskipta-
rás, sem liggur umhverfis jörðina, með höfuð
sendingar- og móttökustöðvar í Washington,
Moskvu og Melbourne i Ástralíu. Auk þessara
þriggja eru svo margar aðrar stöðvar á rásinni, en
frá þessum stöðvum liggja svo hliðarsambönd til
annarra heimshluta og stöðva í öllum aðildarríkj-
um. Langmestum hluta þessara fjarskipta er stýrt
með tölvum, sumum mjög stórum og afkastamikl-
um.
Aðildarríkin hafa einnig komið sér saman um,
hvaða stöðvar vinni úr þessum upplýsingum og
geri veðurspár auk annars. Hinar stærstu þeirra
eru að sjálfsögðu tengdar stóru fjarskiptastöðvun-
um, en aðrar minni og misstórar eru mjög víða í
flestum eða öllum aðildarríkjum. Öll þessi starf-
semi er nefnd því yfirgripsmikla nafni „World
Weather Watch,” eða veðurgæzla veraldar.
En starfsemi Alþjóðaveðurfræðistofnunarinnar
og aðildarríkjanna ná til fleiri verkefna en að gera
veðurathuganir og veðurspár. Eitt hið mikilvæg-
asta þeirra er tækniaðstoð milli aðildarríkjanna.
Að sjálfsögðu liggur s'traumurinn langmest frá
tækniþróuðum ríkjum til hinna, sem skemmra eru
á veg komin. Mikið af þessu verki er unnið í sam-
vinnu við þróunarstarfsemi Sameinuðu þjóðanna,
en önnur atriði eru að öllu leyti á vegum Alþjóða-
veðurfræðistofnunarinnar. Skylt er að geta þess
hér með þakklæti, að íslendingar hafa á ýmsum
tímum notið góðs af þessari starfsemi. í ár vinna
milli áttatíu og níutíu sérfræðingar á vegum stofn-
unarinnar í ýmsum löndum við þessi mál, og einnig
að fræðslustarfsemi á ýmsum sviðum veðurfræð-
innar.
Samtökin hafa á ýmsum tímum vakið athygh
aðildarríkja sinna á brýnum rannsóknarverkefn-
um, sem tengjast veðurfræði beint eða óbeint, og
skipulagt samvinnu um þau. Þar má nefna rann-
sóknarverkefni, sem stóð yfir í nokkur ár og beind-
ist einkum að athugunum og rannsóknum á höfun-
um við miðjarðarlinu og á suðurhveli jarðar, en
þessi svæði eru meðal hinna mikilvægustu í orku-
búskap jarðarinnar. Þá má nefna ýmis rannsókn-
arverkefni, sem beinast að umhverfisverndun,
vatnafræði, sólarorku og fleira og fleira.
En samvinna þjóða á veðurfræðisviðinu er ekki
öll innan véþanda Alþjóðaveðurfræðistofnunar-
innar. Alþjóðaflugmálastofnunin, sem einnig ef
ein af tæknistofnunum Sameinuðu þjóðanna, hef-
ir einnig komið þar við sögu, og á þann hátt, sern
okkur íslendinga hefir varðað miklu.
Eftir síðasta stríð var ýmis alþjóðasamvinna
mjög i molum, samskipti veðurfræðinga höfðu
legið að miklu leyti niðri, og þeir voru að undirbua
endurskipulagningu samtaka sinna og ekki í stakk
búnir til að standa að mikilli nýbreytni. Hins vegat
hafði flugtæknin tekið gifurlegum framförum 1
stríðinu, flugsamgöngur voru sýnilega í örum vexti
og þörfnuðust mjög aukinnar veðurþjónustu, þvl 1
þá daga var ekki flogið ofar veðrum á langleiðum
eins og nú. Allmörg aðildarríki Flugmálastofnun-
arinnartóku sig saman um að reka veðurathug-
unarskip á Norður-Atlantshafi, (rekstur þeirra
höfðu bandamenn reyndar hafið i stríðinu) og að
styrkja rekstur veðurathugunarstöðva á Islandi og
Grænlandi. Reyndar voru svona rekstrarstyrkir
ekki alveg einsdæmi, fyrir stríð höfðu íslendingat
fengið styrk til veðurathugana erlendis frá, og v>ð
168 — ÆGIR