Ægir - 01.09.1992, Síða 24

464
ÆGIR
9/92
stakra veiðarfæra og skipagerða
leiða til hlutfallslegrar aukinnar
hagkvæmni þeirra og þ.a.l. vax-
andi hlutfalls í afla. Það er aug-
Ijóst aó ef tekst að byggja þorsk-
stofninn verulega upp með því að
takmarka sókn afkastamesta veiði-
flotans þá verður þeim auðvelt aó
ná uppgripaafla sem veiða frjálst
eða njóta rýmri skilyrða til veiða.
Afleiðingar þessa verða meiri og
harðari deilur innan sjávarútvegs-
ins en þekkst hafa um árabil.
Undirritaður hefur áður lagt til að
þeim sem stundað hafa línuveiðar
verði úthlutað sem aflamarki
þeirri aflatvöföldun sem hlutað-
eigandi aðilar hafa náð undanfar-
in ár og línuundanþágan aflögð.
Sömuleióis hefur margoft verið
bent á í Ægi að engar undanþágur
til einstakra skipageróa frá afla-
markskerfinu gangi til lengdar. Á
þessum atriðum hefur skort skiln-
ing hjá þeim sem undanþáganna
hafa notið. Sá skilningur hefur
alltént ekki komið fram aó t.a.m.
ef línutvöfölduninni veróur haldið
við vaxandi þorskstofn, þá tapa
þeir afla sem fram að þessu hafa
nýtt sér línutvöföldunina. Þó hag-
kvæmni línuveióa aukist vegna
tvöföldunarinnar er ekki þar með
sagt að hagur þeirra batni sem
þegar stunda veiðar meö línu.
bvert á móti mun afkoma þeirra
versna vegna stórfelldrar ásóknar
nýrra aðila og þegar allur íslenski
veióiflotinn nýtir sér undanskot
línuafla frá aflamarki verður auka-
hagkvæmni línuveiðanna að sjálf-
sögðu engin.
Fjölstofnalíkön
Nú hefur og verið tekin stefna
að stjórn fiskveiða þar sem aflatil-
lögur verða geróar á grundvelli
svokallaðra fjölstofnalíkana.
Hingað til hafa aflatillögur fiski-
fræðinga byggst á einstofnalíkön-
um, þ.e.a.s. fylgst hefur verið með
vexti og viðgangi hvers einstaks
nytjastofns og stjórnvöldum ráð-
lagt hver afli hverrar tegundar
megi vera að fengnu mati á stæró
og aldurssamsetningu. í fjöl-
stofnalíkönum fiskifræðinnar er
athugunum beint að fæóutengsl-
um fiskstofnanna, bæði að þvf er
varðar samkeppni þeirra um fæðu
og bein fæðutengsl. Hér er því á
ferðinni byltingarkennd breyting á
ráðgjöf Hafrannsóknastofnunar. I
stað þess að skára akurinn jafnt
þá verða bestu öxin valin og ill-
gresi eytt. (Tillögugerð á fjöl-
stofnagrunni er þó ekki alger nýj-
ung hér á landi. Að einhverju
leyti hefur verið tekið tillit til
loönuáts þorsksins við ákvörðun
aflamarks á loðnu.)
Hver á að fá hvað?
Efni þessarar greinar er umfjöll-
un um núverandi og fyrirsjáanleg
vandamál við stjórn fiskveiða.
Augljóslega munu aflati I lögur
fiskifræðinga sem byggjast á sam-
spili fiskstofna valda deilum.
Hlutdeild einstakra útgerða í afla-
marki er ákveðin eftir fisktegund-
um og er misjöfn. Sumir búa við
að hafa einungis aflamark a
loðnu, en aðrir hafa aðeins rækju
o.s.frv. Af þessu leióir að grunn-
gerð fjölstofnalíkana fiskifræöing3
getur haft afgerandi. áhrif á arð-
semi einstakra veiða. Ef t.a.m-
fæst sú ólíklega nióurstaóa út ur
fjölstofnarannsóknum að með þvl
að draga saman loðnuveiðar um
helming megi auka afrakstut
þorskstofnsins um þrefaldar þmr
aflatekjur sem tapast í loðnu, þa
skapast af ákvörðun um samdrátt
loðnuafla vandamál hvernig
handhöfum loðnuaflamarks verd-
ur bætt skerðing veiðiheimilda.
Rétt er að hafa í huga að sl'
breytileg verðhlutföll sjávarafurða
auka enn sveigjanleika fjölstotna-
aflatillagna. Fjölstofnalíkan leiðir
því til miklu fleiri möguleika a
samsetningu heildarafla og þ-a' '
erfiðari ákvarðanatöku kjörinna
stjórnenda, sem taka endanlegar
ákvarðanir um afla einstakra teg
unda. Sveigjanleiki aflatillagna
byggðra á fjölstofnalíkönum ver
ur líklega svo auðsær aó pólítis'
ur ágreiningur um aflamark hve|S
árs verður meiri en stjórnmála

Úthlutun aflamarks í
þorskígildum .
í þessu blaði hefur ítrekað verK
lagt til að vandamál vegna sto n
stærðarsveiflna einstakra fiskteg^
unda verði leyst með úthlutun
allra veiða í þorskígildum, e
samtímis verði veiðar einsta
skipa áfram háðar veiðileytunl|,
Með úthlutun aflamarks ^
þorskígildum er einnig hægt
leysa vandamál vegna hugsal^
legra hagsmunaárekstra Þe^_
aflatillögur verða geröar á 8rLII1f(t
velli fjölstot'narannsókna, þð 1
sé vafalaust rétt að víðtækar a a
tillögur á grundvelli fjölstofna ' ,
ana koma vart til álita fyrr en
fyrsta lagi eftir áratug eöa svo-