Tímarit lögfræðinga - 01.01.1969, Blaðsíða 44

starfa stofnana þeirra, seni liér koma við sögu, og hefur
höfundur ekki haft tök á að bæta úr þvi.
Hér á eftir verður viðfangsefninu skipt í sex kafla og
fyrst rætt nin hver sjónarmið ber að hafa í huga, þegar
landi er sniðin dómstólaskipun, síðan rætt um galla og
kosti gildandi skipulags. í fjórða kafla verður svo gerð
ákveðin tillaga um nýja dómstólaskipun og rætt um kosti
og galla. í fimmta kafla rætl um aðrar hugsanlegar til-
lögur, og í sjötta og síðasta kafla hverjir starfa eigi við
þessa nýju dómstóla.
I. Hver sjónarmið hafa ber í huga, þegar landi er
sniðin dómstólaskipun.
a) Hvert er hlutverk dómstóla.
2. gr. stjórnarskrár íslenzka lýðveldisins segir fyrir um
þrenns konar opinbert vald, ríkisvald, og hverjir eigi að
hafa það með Iiöndum.
Þar segir, að forseti lýðveldisins og Alþingi fari með lög-
gjafarvaldið. Forseti og önnur stjórnvöld, sem stjórnar-
skrá og i'leiri lög mæli nánar um, fari með framkvæmdar-
valdið, er þar aðallega átt við ríkisstjórn og sveitarstjórnir.
Dómendur fari með dómsvaldið. Ifafa verður hér í huga,
uð 13. gr. stjórnarskrárinnar kveður á um það, að forseti
láti ráðherra framkvæma vald silt.
2. gr. stjórnarskrárinnar hefur verið skilin svo, að
stjórnarskráin hyggi á kenningum um þrígreiningu ríkis-
valdsins, sem ciga rót sína að rekja til rita Frakkans
Montesquieu á 18. öld. Hann sagði:
„Það er aldalöng reynsla, að hver sá, sem hefur vald,
hneigist lil að misnota það og því verður að skipa málum
svo, að vald geti stöðvað vald“.
Samkvæmt kenningunum um þrígreiningu valdsins
skyldi einn aðili fara með hverja grein þess. Hver þeirra
um sig skyldi tempra eða takmarka vald liinna. Þannig
álti að tryggja, að enginn þeirra gæti orðið svo sterkur,
38
Tímarit lögfræðinga