Tímarit lögfræðinga - 01.01.1969, Blaðsíða 74

þær, sem nú á dögum eru dæmdar í sumum tilvikum. En
þá hefur aö minni ætlan ekki veriö nægilega aðgætt,
hvernig þróun refsiviðurlaga var háttað í germönskum
rétti. Uppruna fullréttis mun mega rekja til þeirra frum-
stæðu samfélagshátta germanskra ættbálka, er fébætur
tóku við af persónulegum hefndaraðgerðum manns þess,
sem misgert var við, eða ættar hans. Um það eiga viður-
lög þessi skylt við ýmsar aðrar tegundir slikra fjár-
greiðslna, svo sem vigsbætur. Fébætur þessar eru undan-
fari tiltekinna refsitegunda síðari tíma, þar á meðal refsi-
sekta. Skiptir ekki máli um það, þó að bæturnar rynnu
að meira eða minna levti til manns þess, sem misgert
var við, eða ættar hans, enda áttu hinir germönsku ætt-
bálkar í öndverðu engan sameiginlegan, opinberan sjóð,
sem við sektarfé gæti tekið. Síðar, þegar þjóðfélög hafa
mvndazt og komið á hjá sér ríkisskipulagi, tekur ríkis-
valdið smám saman refsivörzluna í sinar hendur, og hverfa
þá að lokum úr sögunni hin fornu og frumstæðu refsi-
viðurlög, sem fólgin voru í fjárgreiðslum til einstaklinga,
þar á meðal fullréttisgreiðslur. Höfundur sýnir einnig
ljóslega fram á, að við framkvæmd Jónsbókarlaganna
voru fjárgreiðslurnar fullrétti til þess, sem misgert var
við, og sekt til konungs taldar samhliða til refsiviðurlaga
og nefndar sektir til handa kongi og karli, eða að brota-
maðurinn hafi gerzt sekur kongi og karli. Einnig má sjá
af dómaframkvæmdinni, að eftir siðaskipti, þegar tekið
var almennt að láta sökunauta afplána vangreiddar sektir
með hýðingu, þá gilti það hæði um sektir til konungs og
fullrétti lil þess, sem misgert var við, en náði að sjálf-
sögðu ekki til venjulegra skaðabóta.
Næst á eftir þjóðveldislögunum tekur höfundur til
meðferðar ákvæði Járnsíðu um fjöhnæli, rekur þau í ein-
stökum atriðum og getur um uppruna þeirra. Þar sem
Járnsíða gilti hér aðeins um einn áratug, marka ákvæði
hennar lítil sem engin spor í íslenzkri réttarsögu. En svo
tekur Jónshók við á níunda tug 13. aldar. Hefur hún að
68
Tímcirit lögfræðinga