Tímarit lögfræðinga - 01.08.1987, Síða 17

heilt skip, hluta af skipi eða flutning á stykkjagóssi (stykkjavöru).
Réttur farmsamningshafa til takmörkunar ábyrgðar getur t.d. skipt
máli, þegar farmsamningshafi tímabundins farmsamnings er skuld-
bundinn skv. farmskírteinum um farm í skipi, er ferst með öllu, sem
á því er.
Einnig er í 1. mgr. 173. gr. nefndur „umráðamaður (disponent)“. Hér
er haldið þýðingu 212. gr. sigll. 1963 á orðinu „disponent“, en það orð
er notað í öðrum norrænum siglingalögum. Má deila um, hvort það sé
heppilegt. „Disponent“ er sá, sem í reynd rekur skip fyrir hönd út-
gerðarmanns.5
Rétt til takmörkunar skv. 1. mgr. 173. gr. hefur ennfremur hver sá,
sem starfar í beinu sambandi við björgun skips, þ.m.t. störf, sem getið
er í 4., 5. og 6. tl. 1. mgr. 174. gr. Þetta er nýmæli, m.a. að því leyti, að
það tekur til björgunarmanna, er athafna sig ekki frá skipi, t.d. úr flug-
vél eða úr landi eða eirigöngu frá skipi því, sem þeir eru að bjarga.
Eftir sigll. 1963 gátu ekki aðrir bj örgunarmenn notið reglnanna um
takmörkun ábyrgðar en þeir, sem athöfnuðu sig frá öðru skipi en því,
sem statt var í hættu.6
1 2. mgr. 173. gr. segir, að einnig geti takmarkað ábyrgð sína „Þeir
menn, sem útgerðarmaður eða aðrir, sem nefndir eru í 1. mgr., bera
ábyrgð á, svo sem sjálfstæðir verktakar, ef því er að skipta“. Ákvæði
þetta tekur til nokkru fleiri manna en hliðstætt ákvæði í 1. mgr. 212.
gr. sigll. 1963. Nú geta m.a. sjálfstæðir aðilar, sem annast fermingu
eða affermingu skips, og starfsmenn þeirra takmarkað ábyrgð sína.
1 3. mgr. 173. gr. er einnig nýmæli. Samkvæmt því hefur sá, „sem
tekur að sér að tryggja gegn ábyrgð á kröfu sem sætir takmörkun
ábyrgðar“ sömu heimild til takmörkunar og vátryggður sjálfur. Hér
er átt við vátryggingafélag, sem selt hefur útgerðarmanni eða öðrum
ábyrgðartryggingu. Ákvæði efnisléga hliðstæð þessu eru komin í önn-
ur norræn siglingalög úr Lundúnasamningnum frá 1976. Ljóst er, að
ábyrgðartryggj andi aðila, sem rétt hefur til að takmarka ábyrgð sína,
myndi eftir íslenskum (og öðrum norrænum) rétti njóta góðs af
ábyrgðartakmörkun, þótt ákvæði þetta væri ekki í lögum.
5 Um hugtakið „disponent" sjá Falkanger og Bull, bls. 88, Nordiske Domme i Sjðfarts-
anliggender 1963, bls. IX-XI og Betænkning nr. 315/1962, bls. 30.
6 Um rök fyrir þessu nýmæli sjá NOU 1980:55, bls. 14 og Wetterstein (1985), bls. 3.
11