Tímarit lögfræðinga - 01.08.1987, Side 27

líkamstjóns, er þar greinir, skal skv. 2. mgr. 178. gr. fullnægja þeim
hluta líkamstj ónskrafna, sem ekki fæst greiddur, að réttri tiltölu við
aðrar kröfur, af þeirri takmörkunarfjárhæð, er greinir í 3. mgr. 177.
gr. Eftir þessari reglu 2. mgr. 178. gr. getur takmörkunarfjárhæð
vegna tjóns á munum o.fl. skerst vegna réttar þeirra, sem bíða tjón
við líkamsmeiðsl.
I 3. mgr. 177. gr. er kveðið á um ábyrgðarmörk vegna allra annarra
krafna, sem sæta takmarkaðri ábyrgð, en þeirra, sem getið er í 1. og
2. mgr. 177. gr. Hér skipta mestu máli kröfur vegna glötunar eða
skemmda á munum, bæði hlutum, sem skip flytur (farmi, farangri far-
þega o.fl.) og hlutum utan skips. Ákvæði 3. mgr. 177. gr. taka einn-
ig til krafna út af brottflutningi skipsflaks o.fl., svo og krafna vegna
tafa í flutningi farms, farþega eða farangurs. Svo sem getið var í 1.
kafla ber að athuga, að ákvæði 2. mgr. 70. gr. (um takmörkun bóta-
fjárhæðar fyrir hvert stykki eða flutningseiningu) og 141. gr., sbr.
142. gr. (um takmörkun ábyrgðar vegna farangurstjóns og seinkunar
farþega) fela í sér sérstakar reglur um bótaþak vegna einstakra
krafna. Hljótist mikið tjón af sama tjónsatviki, t.d. er skip ferst með
öllu, sem á því er, geta reglur 3. mgr. 177. gr. um allsherjartakmörk-
un ábyrgðar leitt til þess, að einstakir kröfuhafar fái minni bætur en
kveðið er á um í 70. eða 141. gr.
Þess var áður getið, að 3. mgr. 177. gr. tekur einnig til krafna vegna
líkamstjóns, ef takmörkunarfjárhæð eftir 2. mgr. hrekkur ekki til. 1
slíku tilviki getur réttur þess, sem á kröfu vegna líkamstjóns, þrengt
bótarétt kröfuhafa vegna tjóns á munum eða almenns fjártjóns.
Ábyrgðarmörk 3. mgr. eru mun lægri en mörkin, sem gilda um
líkamstjón eftir 2. mgr. Fyrir skip, sem eru 500 rúmlestir eða minni,
eru mörkin 167.000 SDR. Vegna stærri skipa hækka ábyrgðarmörkin
fyrir hverja rúmlest eftir því, sem nánar segir í 3. mgr.
1 4. mgr. segir, að ábyrgðarmörkin í 1.-3. mgr. gildi „fyrir samtölu
allra krafna sem rísa vegna eins og sama atburðar gágnvart útgerðar-
manni, eiganda, afnotahafa, farmsamningshafa og umráðamanni (dis-
ponent), auk þeirra manna sem þeir bera ábyrgð á.“ í þessu felst
meginregla um allsherjartakmörkun bótaábyrgðar. Reglan leiðir í
fyrsta lagi til þess, að ábyrgð útgerðarmanns vegna allra samanlagðra
bótakrafna, sem raktar verða til sama tjónsatviks, getur ekki orðið
meiri en sem nemur fjárhæð ábyrgðarmarks þess, sem við á hverju
sinni (Hér er átt við höfuðstól krafna. Vextir og málskostnaður greið-
ast, þótt fjárhæð fari við það fram úr ábyrgðarmarki, sjá 6. tl. 175.
gr.). Ef ábyrgðarmark er t.d. 167.000 SDR og bótakröfur stofnast
21