Tímarit lögfræðinga - 01.08.1987, Síða 45

að beita samfélagsþjónustu. Það er því alls ekki útilokað, að skilorðs-
dómi með skilyrði um samfélagsþjónustu sé beitt í ýmsum tivlikum,
þar sem ella hefði hvort sem er verið beitt skilorðsdómi. 1 tillögum
vinnuhópsins er sérstaklega tekið fram, að ekki eigi að beita samfélags-
þjónustu sem skilyrði fyrir skilorðsbundna hlutanum í blönduðum
skilorðsdómi (kombinationsdom). Ekki er talið henta að tengja sam-
félagsþjónustu við óskilorðsbundna refsivist.
Er til álita kemur að beita samfélagsþjónustu, verður ákvörðun að
byggjast á heildarmati allra aðstæðna, bæði eðli brots og persónu hins
brotlega. Samfélagsþjónusta kemur auðvitað ekki til álita, ef um er að
ræða svo alvarlegt brot, að það varði margra mánaða eða ára fangelsi.
Vinnuhópurinn mælti með því, að samfélagsþj ónustu skyldi beitt, þar
sem áður var beitt fangelsi, allt að sex til átta mánuðum.
Varðandi einstaka hópa brotamanna er gert ráð fyrir, að samfélágs-
þj ónusta komi fyrst og fremst til álita, þegar um er að ræða brotamenn,
sem gerst hafa sekir um auðgunarbrot, skjalafals eða nytjastuld. Vinnu-
hópurinn telur, að samfélagsþjónusta geti hentað vel þeim úr þessum
hópi brotamanna, sem þegar hafa hlotið skilorðsdóma og þurfa eitthvað
meira og strangara. Það var sérstaklega rætt í vinnuhópnum, hvort
rétt væri að dæma þá menn til samfélagsþjónustu, sem sekir hefðu
gerst um ofbeldi og skemmdarverk. Niðurstaðan var sú, að það gæti
komið til álita í einstökum tilvikum, en fara yrði varlega í það, ekki
síst végna almenningsálitsins.
Engin sérstök aldursmörk eru sett fyrir því að fá dóm um samfélags-
þjónustu. Samfélagsþjónustu verður þó sjaldan beitt gagnvart 18 ára
mönnum og yngri, vegna þess að þeir fá iðulega skilorðsdóma hvort
sem er. 1 þeim tilvikum, þar sem menn undir 18 ára aldri fá óskilorðs-
bundinn dóm, er yfirleitt um svo alvarleg brot að ræða, að samfélágs-
þjónusta kæmi ekki til greina þegar af þeim sökum.
Þótt hinn brotlegi hafi áður hlotið óskilorðsbundinn dóm, er hann ekki
þar með talinn óhæfur til að hljóta dóm um samfélagsþjónustu. Þetta
verður að meta í hverju tilviki.
I þeim málum, þar sem samfélagsþjónusta kemur til álita, fer fram
könnun á persónulegum högum hins ákærða. Er þá reynt að meta,
hvort hann sé hæfur til að hljóta skilorðsdóm með þessu „sérstaka“
skilyrði. Einnig er kannað, hvort hann muni samþykkja samfélags-
þjónustu og hvort hentugt starf sé á boðstólum nálægt heimili hans.
Hinum brotléga er kynnt þessi tilraunaskipan sem samfélagsþjónustan
er, og reynt er að komast að því, hvers konar vinna henti viðkomandi
einstaklingi og hverju hann hefur helst áhuga á.
39