Tímarit lögfræðinga - 01.08.1987, Síða 56

3) Búskipti fara fram samkvæmt skiptalögum í eins konar þrepa-
gangi. Opinber skipti hefjast að öðru jöfnu með því, að skipta-
ráðandi tekur fyrir beiðni um þá gerð, en komi ekki andmæli
fram gegn henni, fer uppskrift eigna búsins fram. Að uppskrift
lokinni eru haldnir skiptafundir, þar sem fjallað er um kröfur á
hendur búi og um meðferð og ráðstöfun eigna og réttinda þess,
og loks um úthlutun úr búinu. Þessar aðgerðir fara allar fram
fyrir rétti. Þær ákvarðanir eða aðgerðir, sem skiptaráðandi
stendur að í þinghöldum þessum, verða að teljast dómsathafnir.
Með ýmsum hætti kemur í hlut skiptaráðanda að framfylgja á-
kvörðunum, sem teknar hafa verið í þinghöldum sem þessum,
eins og dæmi er nefnt um hér á undan. Þær aðgerðir fara að
öðru jöfnu fram utan réttar og kemur skiptaráðandi þar fram
sem lögmæltur fyrirsvarsmaður bús, en ekki handhafi dómsvalds.
Þessar athafnir verða sjaldnast taldar til dómsathafna.
4) Skiptaráðandi hefur samkvæmt skiptalögum með höndum
ýmis önnur viðfangsefni en þau, sem falla innan þess ramma,
sem að framan er fjallað um. f hans hlut kemur að veita ýmiss
konar leyfi, t.d. leyfi til einkaskipta eða til setu í óskiptu búi.
Skiptaráðandi tekur enn fremur við einkaskiptagerð erfingja
við lok einkaskipta og greiðslu þeirra á erfðafjárskatti, sem
skiptaráðandi ákvarðar álagningu á. Að frátöldu síðastnefndu
hlutverki tollheimtumanns verður ekki annað séð en að athafnir
sem þessar verið að teljast til dómsathafna, þótt þær eigi sér al-
mennt stað utan réttar.
4. LÖGSAGA SKIPTARÉTTAR VIÐ SKIPTI DÁNARBÚA
A. Meginreghir 33.-35. gr. skiptalaga
Meginákvæði skiptalaga um lögsögu skiptaréttar er að finna annars
vegar í 1. mgr. 33. gr. og hins vegar í 35. gr. þeirra. 1 fyrrnefnda á-
kvæðinu kemur fram sú regla, að frá því að dánarbú er tekið til opin-
berra skipta, skuli bera upp fyrir skiptaráðanda allar kröfur á hendur
hinum framliðna og til eftirlátinna muna hans. 1 síðarnefnda ákvæð-
inu segir, að skiptaráðandi ákveði og úrskurði, hvernig fara eigi með
bú og úthluta því og hvort kröfur gegn því verði teknar til greina.
Skiptaráðandi geti hins vegar ekki skyldað neinn til að greiða búi fé
eða leysa af hendi verk fyrir það. í 34. gr. skl. eru að auki reglur, sem
koma í veg fyrir ákveðnar fullnustugerðir skuldheimtumanna hins
látna, eftir að bú hefur verið tekið til opinberra skipta.
50