Tímarit lögfræðinga - 01.04.1988, Page 19

sem fyrr getur. Finna verður þá lagaskilareglu sem við á í því tilviki
sem um er að ræða. Ef skráðri lagaskilareglu er til að dreifa, sem segir
til um það hvernig með skuli fara, þá er málið leyst.13) Þetta á þó
sjaldnast við, þar sem réglur alþjóðlegs einkamálaréttar eru flestar
ólögfestar. Þá liggur fyrir að finna út hvaða regla getur átt við um
sakarefnið í ljósi almennra viðhorfa lagaskilaréttar, m.ö.o. komið er
að aðferðafræðinni sjálfri.
Hin dæmigerða lagaskilaregla er tvíþætt.14) Annar þátturinn er svo
nefndur rétta-rsviðsþáttur, sem gefur til kynna á hvaða sviði réttar-
ins álitaefnið er, hvort heldur það er á sviði kröfuréttar eða sifja-
réttar, svo dæmi séu tekin. Hinn liður reglunnar er svonefndur tengsla-
þáttur, sem segir til um það, hvaða lands lögum verði beitt við úr-
lausn þess álitaefnis, sem um er að ræða. Tengslaþættir geta verið
margs konar, svo sem heimilisfang, ríkisfang, samningsstaður, stað-
setning eignar, allt eftir atvikum hverju sinni. Sem dæmi um þessa
samsetningu lagaskilareglunnar má nefna regluna um það, að erfða-
réttarlég álitaefni ber að leysa eftir lögum þess lands, þar sem arf-
leifandi átti síðast heimilisfesti. 1 þessari lagaskilareglu er það erfða-
rétturinn, sem er réttarsviðsþátturinn, en síðasta heimilisfesti arfleif-
anda, sem er tengslaþátturinn. Samkvæmt framansögðu eru lagaskila-
reglurnar þannig úr garði gerðar, að ákveðin atvik eða staðreyndir
— tengsl — valda því að lögum tiltekins lands er beitt.
Sem dæmi um tengslaþætti má nefna eftirfarandi: Á sviði persónu-,
erfða- og sifjaréttar byggjum við á heimilisfestilögum (domicil-
princip)15), eins og Danir og Norðmenn, en Svíar og Finnar og raunar
flestar þjóðir Evrópu byggja hins vegar á ríkisfangslögum (nationali-
tetsprincip). Á þessu sviði eru því lagaskilareglurnar ólíkar eftir lönd-
um. Sem dæmi um tengslaþætti á sviði samninga- og kröfuréttar má
nefna lex loci contractus, samningsstaðarlög, lex loci solutions, lög
þess staðar, þar sem efna á samning. Á sviði eignaréttar gildir reglan
lex rei sitae eða lex situs, lög þess staðar, þar sem eign er. Ennfremur
má nefna lex loci delicti í skaðabótarétti, gerningsstaðarlögin, og lex
loci regit actum varðandi form löggernings, þar sem byggt er á lög-
um þess lands, þar sem undir skylduna var gengist.10) Lög þess lands,
13) Sem dæmi um skráðar lagaskilareglur Isl. réttar má nefna ákvæði 14. kafla vfxillaga
nr. 93/1933 og 12. kafla tékkalaga nr. 94/1933.
14) Allan Philip, sama rit bls. 14—15.
15) í Hrd. 1958:651(654) segir að það sé gömul meginregla „íslensks réttar að persónuleg
réttarstaða manns skuli fara að fslenskum lögum, ef hann á heimilisfang á íslandi".
16) Sjá hér 1. mgr. 80. gr. 1. 93/1933: „Um form vixilskuldbindingar skal dæma eftir lög-
um þess lands, þar sem undir skylduna var gengið".
13