Tímarit lögfræðinga - 01.04.1988, Blaðsíða 37

lega ekki fram, nema því aðeins að málsaðiljar beri brigður á hinn
erlenda dóm að þessu leyti, eða hinn erlendi dómur er að mati íslensks
dómstóls ósamrýmanlegur réttarskipulagi landsins („ordre public“
fyrirvari). Má því til sanns vegar færa, þegar svona stendur á, að
erlendir dómar hafi óbein fordæmisáhrif og að munurinn á slíkum
fordæmisáhrifum og sönnunaráhrifum sé þá í raun orðinn hai’la lítill.
En eftir stendur eigi að síður, að réttur málsaðilja til þess að véfengja
erlenda dóminn er engan veginn takmarkaður af áðurgreindum reglum
íslensks réttar urn réttaráhrif eða réttarverkanir dóma.
VI. UNDANTEKNINGAR FRÁ MEGINREGLUNNI.
Frá þeirri meginreglu, að erlendir dómar hafi ekki réttaráhrif hér
á landi, eru tvær undantekningar. Með sérstökum lögum hefur verið
ákveðið, að tilteknir dómar og úrskurðir uppkveðnir á Norðurlöndum
skuli hafa bindandi áhrif hér á landi. Eins hefur verið á því byggt í
dómsúrlausnum hérlendis, að erlendir skilnaðardómar og ógildingar-
dómar í hjúskaparmálum hafi réttarverkanir hér á landi, þótt ekki
sé við settar lagareglur um það efni að styðjast. Skal nú að þess-
um undantekningum vikið.
1) Samningur milli íslands, Danmerkur, Finnlands, Noregs og
Svíþjóðar um viðurkenningu dóma og fullnægju þeirra
frá 16. mars 1932.
Með lögum nr. 30/1932 var ofangreindum samningi veitt lagagildi
hér á landi. Að grundvelli samningsgerðarinnar og tilganginum með
henni er áður vikið. Samningur þessi hefur verið endurskoðaður, og
gekk nýr samningur í gildi 11. október 1977. Þann samning hafa ís-
lendingar undirritað, en ekki veitt lagagildi. Samningurinn frá 1932
er því enn í fullu gildi milli Islands og hinna samningsríkjanna, en
milli annarra ríkja á Norðurlöndum, þ.e.a.s. innbyrðis milli Danmerkur,
Noregs, Svíþjóðar og Finnlands gildir nýi samningurinn frá 1977.27)
Samkvæmt samningnum frá 1932 eru aðfararhæfir dómar, sem
gengið hafa í einhverju samningslandanna, bindandi í hinum ríkjun-
um. Tekur samningurinn bæði til dóma í einkamálum og dóma í saka-
27) Torben Svenné Schmidt, International formueret, bls. 141. í Danmörku, Noregi, Sví-
þjóð og Finnlandi hafa verið sett lög um lagagildi Norðurlandasamningsins frá 1977.
Lög þessi eru að mestu eins í öllum ríkjunum, þótt nokkurra afbrigða gæti í löggjöf
hvers ríkis vegna mismunandi fulinustureglna.
31