Ægir - 01.10.1995, Page 32

Kristjón Kolbeins
Fjárhagur og raunvaxtagreiðslur
sjávarútvegs
í þessari grein verbur fyrst og fremst
fjallað um raunvexti sjávarútvegs en
síbur um efnahag þar eb töfluefni og
línurit tala máli sínu og nú liggja fyrir
niburstöbur athugana á vöxtum sjávar-
útvegs m.v. mismunandi forsendur. Sá
munur sem hér kemur fram á skuldum
fyrirtækja í sjávarútvegi stafar af mis-
muni uppgjörsaðferða en þab efni er nú
til endurskoðunar, einkum skuldir utan
lánakerfis.
Raunvextir sjávarútvegs eru hér
kannabir ab nokkru leyti á fernan hátt.
í fyrsta lagi sem raunvextir mibabir vib
breytingu lánskjaravísitölu eins og hún
er hverju sinni af innlendu lánsfé og er-
lendir raunvextir af erlendu lánsfé. Þá
miðaðir vib erlenda nafnvexti og verð-
hækkanir erlendis samkvæmt lánavog.
I öbru lagi eru raunvextir reiknabir sem
innlendir raunvextir af öllum lánum,
jafnt innlendum sem erlendum. Inn-
lendir raunvextir erlendra lána taka þá
32 ÆGIR
mib af erlendum nafnvöxtum, breyt-
ingum gengis og hækkun lánskjaravísi-
tölu. í þriðja lagi eru raunvextir reikn-
abir sem meðalraunvextir yfir lánstíma,
mibabir vib innlent verblag. Mebal-
ávöxtun lánstíma er þá reiknuð út frá
uppsafnabri ávöxtun höfuðstóls en ekki
beinu mebaltali nafnvaxta. í fjórba og
seinasta lagi eru vextir sjávarútvegs
reiknabir sem raunvextir ab teknu tilliti
til verbbreytinga afurba.
Hér er um ab ræba könnum á raun-
vöxtum útlána sem að stofni til nema
82 milljörbum króna í árslok 1994. Þessi
könnun nær ekki til lífeyrissjóða, trygg-
ingafélaga, verbbréfasjóba og eignar-
leiga í þeirri sundurlibun sem hér er
birt.
Aðferðir við útreikning raunvaxta
Á mebfylgjandi yfirlitum hafa reikn-
abir raunvextir nýrra lána bankakerfis,
fjárfestingarlánasjóba og lánasjóba ríkis
ásamt beinum erlendum lántökum inn-
lendra aðila verib vegnir saman með
stöbutölum útlána. Þannig fæst mæli-
kvarði á þau raunvaxtakjör sem sjávar-
útvegur býr vib á nýjum útlánum. Þab
getur ab vísu skekkt niburstöburnar
nokkub ab stofn útlána er notabur til að
vega raunvaxtahlutföllin saman í stað
nýrra útlána en upplýsingar um þau
liggja ekki fyrir í þeirri flokkun sem
naubsynleg er í þessu skyni.
Tafla 5 sýnir raunvaxtahlutföll vegin
saman meb mebalstöbu útlána á meb-
alverblagi vibkomandi árs í þeirri sund-
urlibun sem ab framan greinir. Annars
vegar eru sýnd lán meb innlendum
kjömm, í flestum tilvikum verðtryggð,
en hins vegar erlend lán eba gengis-
tryggb.
Mebalstaba lána á mebalverblagi er
reiknub út á þann hátt að hálf ársloka-
staba og hálf staba í upphafi árs eru
færbar til mebalverðlags ársins meb
hjálp lánskjaravísitölu. Ef um verulegar
verb- eba gengisbreytingar er ab ræba
innan ársins og mikinn mun á stofn-
stærbum á milli ára getur þessi abferb
Mynd 1. Lánveitingar til sjávarútvegs á föstu verði í milljónum króna frá
bankakerfi, fjárfestingarlánasjóðum og lánasjóðum ríkis.
H Innlend verðtryggð ■ Erlend gengistryggð