Tímarit lögfræðinga - 01.09.1997, Page 11

ákvarðar bæturnar samkvæmt miskastigi og aldri tjónþola. Samkvæmt eldra
kerfi var fjárhæð miskabóta samningsatriði í uppgjöri aðila. Var einungis við
dómafordæmi að styðjast til leiðbeiningar. Er ekki vandalaust að draga öruggar
ályktanir af fordæmum í því efni og álitamál hvemig bera skuli saman dóma-
fordæmin um miskabætur og reglur skaðabótalaganna. í dómum Hæstaréttar
eru miskabætur oftast aðgreindar sérstaklega í forsendum dómanna, en koma
svo fram sem hluti heildarbóta í dómsorði og bera vexti frá tjónsdegi með sama
hætti og bætur fyrir annað tjón. Miskabótakrafa tjónþola var því ekki verð-
tryggð, heldur ákvarðaðist höfuðstóll hennar miðað við tjónsdag og bar síðan
vexti frá þeim degi til uppgjörsdags. Vextir vom almennir vextir af
óverðtryggðum kröfum og síðan dráttarvextir frá þeim tíma, er skilyrði til töku
þeirra var uppfyllt.
Til skoðunar kom, með hverjum hætti væri eðlilegast að bera saman
miskabætur, sem ákveðnar hafa verið í dómum Hæstaréttar frá árinu 1988 til
1993 annars vegar og miskabætur samkvæmt reglum skaðabótalaganna hins
vegar. Var þá meðal annars haft í huga, að í nokkmm dómanna er sagt að við
ákvörðun höfuðstóls miskabóta hafi verið tekið tillit til verðlags eins og það var
á dómsuppsögudegi. Að ígrunduðu máli var það niðurstaða okkar, að mark-
tækastur samanburður fengist með því að færa tjónsdagshöfuðstól miskabót-
anna til sama verðlags miðað við breytingar á lánskjaravísitölu. Miðað var við
júní 1994, er skýrslunni var lokið. Þannig væri unnt að bera kerfin saman á
sama verðlagi. Þann fyrirvara varð þó að setja við þessa aðferð, að með henni
var alveg horft framhjá hugsanlegum áhrifum ávöxtunar bótanna umfram
lánskjaravísitölu frá tjónsdegi til uppgjörsdags. Ef slíkur þáttur væri tekinn inn
í samanburðinn yrði hann til þess að hækka matið á miskabótum samkvæmt
eldra kerfinu.
Til álita kom að bera kerfin saman með því að reikna út samtölu miskabóta
og áfallinna vaxta á dómsuppsögudegi og færa þá niðurstöðu, sem þannig
fengist, til verðlags skaðabótalaganna. Slíkur samanburður er þó varla eðli-
legur. Veldur því fyrst og fremst, að dráttarvextir færa eiganda kröfu raun-
verulega ávöxtun verðmæta til viðbótar því að viðhalda verðgildi hennar. Sú
verðmætaaukning á ekki erindi inn í þennan samanburð því þar er um bætur
fyrir vanefndir að ræða.
Kannaðir voru dómar Hæstaréttar í örorkumálum frá árinu 1988 til 1993 með
tilliti til miskabóta. Við þá athugun var höfuðstól miskabóta í þessum málum
skipt á varanleg örorkustig slasaða í hverju tilviki (læknisfræðileg örorka) og
fjárhæðin, þannig fengin, færð til verðlags í júní 1994 með lánskjaravísitölu
(3351). Niðurstaða athugunarinnar varð þessi:
151