Tímarit lögfræðinga - 01.09.1997, Blaðsíða 36

Þá verður einnig að líta til þess að sú hætta hlýtur óhjákvæmilega að vera fyrir
hendi að það foreldri sem fær að hafa barnið hjá sér nái betri stöðu í
forsjárdeilunni, þ.e. í baráttunni um barnið. Sá sem leysir úr forsjárdeilunni er
þá á vissan hátt að hjálpa foreldrinu sem fær forsjá barnsins til bráðabirgða.
Honum er því sérstakur vandi á höndum þegar hann tekur ákvörðun um
bráðabirgðaforsjána. I lagagreininni er þó sérstaklega tekið fram að ákvörðun
um skipan forsjár til bráðabirgða bindi ekki hendur úrskurðarvalds þegar forsjá
er ákveðin til frambúðar, enda verði sá aðili sem kveði á um bráðabirgðaforsjá
ekki vanhæfur til að leysa úr forsjármálinu að öðru leyti. Einnig er rétt að geta
þess að dómarinn eða annar úrlausnaraðili getur ekki látið það sjónarmið eitt
ráða niðurstöðu í málinu að úrlausnin megi ekki veita öðrum aðilanum betri
stöðu í forsjárdeilunni. Hins vegar gæti það sjónarmið ráðið úrslitum að öðrum
aðilanum sé betur treystandi til að misnota ekki þá aðstöðu sem hann fær við að
hafa barnið hjá sér undir rekstri málsins.
I máli nr. B-15/1996 sem rekið var fyrir Héraðsdómi Reykjavíkur reyndi að nokkru á
þetta atriði, sbr. úrskurð dómsins frá 27. nóvember 1996. Málsaðilar gerðu
samkomulag vegna hjónaskilnaðar um sameiginlega forsjá tveggja barna þeirra 2.
apríl 1996. Samkvæmt samkomulaginu bjuggu börnin hjá móður sinni en höfðu
umgengni við föðurinn. Þann 2. september sama ár tók faðirinn börnin af heimili
þeirra og móðurinnar og fór með þau heim til sín þar sem þau dvöldu þegar kröfur
málsaðila um bráðabirgðaforsjá voru til umfjöllunar fyrir héraðsdómi. í úrskurðinum
segir að faðirinn hafí í byrjun september rofið samkomulag aðila um að börnin hefðu
dvalarstað og lögheimili hjá móðurinni. Hann hafi þannig raskað löngu gerðum
áætlunum um hagi þeirra í náinni framtíð. Þetta framferði hans virtist hvorki hafa
verið vel ígrundað né skipulagt. I úrskurðinum segir ennfremur að tilgangur
úrræðisins um bráðabirgðaforsjá sé að skapa festu um forsjá í erfiðum forsjárdeilum
meðan könnun og gagnaöflun fer fram og sé mikilvægt fyrir bömin að sem minnst
röskun verði á högum þeirra og dvalarstað. Engin könnun hafði þá farið fram á
forsjárhæfni foreldranna né heldur athugun á því hvernig tengslum barnanna við
foreldrana væri í raun háttað. Ekki lá heldur fyrir könnun á tengslum systkinanna
innbyrðis. Segir í úrskurðinum að slíkar athuganir þurfi væntanlega að fara fram áður
en endanlegur dómur um forsjárskipan verði felldur í málinu. Samkvæmt gögnum
málsins virtust bæði börnin hafa verið í nokkuð góðu jafnvægi og væru það enn þrátt
fyrir langvarandi samskiptaörðugleika og togstreitu foreldra. Því verði ekki annað séð
en að báðir aðilar væru færir um að sinna foreldraskyldum sínum og geti boðið
bömum sínum upp á fullnægjandi heimilisaðstæður. Ekki hafi verið sýnt fram á
augljósa þörf á að breyta því fyrirkomulagi samningsins að bömin hefðu lögheimili
hjá móður sinni og dveldust þar að jafnaði. Taldi dómurinn að með því að koma á
fyrri skipan fæli hún í sér staðfestingu á því að öryggi bamanna væri ekki háð
skyndiákvörðunum foreldris. Ekki var það talið hafa skaðvænleg áhrif á andlega líðan
barnanna að fara aftur til móðurinnar, sérstaklega þar sem þau voru tengd henni. Var
hagsmunum barnanna talið best borgið með því að móðirin færi með forsjá þeirra til
bráðabirgða.
176