Tímarit lögfræðinga - 01.09.1997, Blaðsíða 37

7. GAGNAÖFLUN
Þegar krafa hefur komið fram um bráðabirgðaforsjá ber úrlausnaraðila að sjá
til þess að fullnægjandi gögn liggi fyrir áður en ákvörðun er tekin. Þetta er í
samræmi við almennu regluna sem gildir um gagnaöflun í forsjármálum. Hins
vegar verður að gera ráð fyrir því að ákvarðanir um gagnaöflun verði ekki
sambærilegar þegar forsjá barns er ákveðin annars vegar og þegar tekin er
ákvörðun um forsjá til bráðabirgða hins vegar. I sumum tilfellum verður þó að
hafa í huga hinar almennu reglur en jafnframt þarf að skilgreina hvernig
gagnaöflun getur verið öðruvísi þegar taka þarf ákvörðun um forsjá til
bráðabirgða. Ljóst er að sérsjónarmið hljóta að gilda um gagnaöflun vegna
slíkrar úrlausnar sem hafa verður í huga þegar ákveðið er hvernig hún skuli fara
fram.
Eins og áður hefur komið fram verður bráðabirgðaforsjá ákveðin eftir því sem
bami er fyrir bestu. sbr. 36. gr. bamalaga. Þetta er í samræmi við almennu
regluna sem fram kemur í 2. mgr. 34. gr. barnalaga um að forsjá barns verði
ákveðin eftir því sem bami sé fyrir bestu. Því má segja að í öllum tilvikum þurfi
að afla þeirra gagna sem nauðsynleg em til að unnt sé að taka ákvörðun sem
samræmist hagsmunum barnsins.
í máli nr. B-8/1994 sem rekið var fyrir Héraðsdómi Reykjavrkur tók dómarinn þá
ákvörðun í þinghaldi þann 18. nóvember 1994 að afla sálfræðiskýrslna varðandi báða
málsaðila. Einnig var ákveðið að beiðni móður að óska eftir að sálfræðingur kannaði
tengsl bamsins sem deilt var um við foreldra. Þá taldi dómarinn rétt að kannað yrði
líkamlegt og andlegt ástand bamsins og var leitað til heilsugæslulæknis í því
sambandi. Dómarinn taldi ennfremur nauðsynlegt að afla læknisvottorðs vegna
móðurinnar og lagði fyrir hana að afla þess samkvæmt 2. mgr. 60. gr. barnalaga.
Stefnda boðaði að hún myndi leggja fram umsögn félagsráðgjafa. í þinghaldi þann 3.
mars 1995 lágu umrædd gögn fyrir. Málsaðilar lýstu því yfir í þinghaldinu að þeir
féllu frá kröfum um bráðabirgðaforsjá og féll þá sá þáttur málsins þar með niður.
Úrlausnaraðila ber að meta eftir því sem á stendur hverra gagna þurfi að afla
en hér verður að játa að það mat getur verið erfitt. I sumum tilfellum eru
kallaðir til sérfróðir meðdómsmenn til setu í dómi samkvæmt 2. mgr. 2. gr. laga
um meðferð einkamála nr. 91/1991.17 Hlutverk sérfróðra meðdómsmanna er
m.a. að ákveða ásamt dómsformanni hvemig gagnaöflun verður háttað.18 Ekki
17 í úrskurði Héraðsdóms Reykjavíkur frá 27. nóvember 1996 í máli nr. B-15/1996 kemur
fram að dómari málsins hafði ákveðið að dæma aðalmálið, þ.e. forsjármálið, með sérfróðum
meðdómsmönnum. Dómarinn ákvað ennfremur að hinir sérfróðu meðdómsmenn tækju einnig
sæti við meðferð á kröfu sóknaraðila um bráðabirgðaforsjá. Einnig hafa sérfróðir meðdóms-
menn setið í dóminum í öðrum málum þegar ákvörðun var tekin um bráðabirgðaforsjá en það
er þó sjaldgæft.
18 Sbr. Sigríður Ingvarsdóttir: Gagnaöflun í forsjármálum, bls. 39-40.
177