Ægir - 01.07.1996, Qupperneq 53

Einfaldar staðreyndir um
ÓSÚNLAGID
Eftir um það bil áratug af stríösfyrirsögnum og dómsdagsspám um
eyðingu ósónlagsins virðist lausn vandans í sjónmáli. Montreal-sátt-
málinn, sem skyldar aðildarþjóðir til að draga úr notkun og framleiðslu
ósóneyðandi efna, hefur orðið til þess að hámarki eyðingar ósónlag-
sins verður náð um næstu aldamót.
Árið 2000 ætti ósónlagið af byrja
að þykkna á ný og hlífa okkur þá
betur fyrir útfjólubláu geislum sól-
arinnar.
Vísindamenn halda að vandinn
muni leysast áður en staðfest verður
að skemmdir hafi orðið eða séu að
verða á ósónlaginu.
Hér kveður við annan tón en í
þeim dómsdagsspám sem tíðum
heyrðust eftir að vísindamenn upp-
götvuðu stórt gat á ósónlaginu yfir
Suðurskautslandinu á níunda ára-
tugnum. Þessi skoðun nýtur þó vax-
andi fylgis meðal vísindamanna
hvort sem þeir eru umhverfisvernd-
arsinnar eða ekki.
„Núverandi staða ósónlagsins og
spár um ástandið gefa ekki tilefni til
svartsýni," segir Michael Oppen-
heimer vísindamaður við Environ-
mental Defense Fund.
„Ég er hinsvegar hneykslaður á
því að ekki skyldi gripið til aðgerða
fyrr því ástandið var mjög hættu-
legt."
Richard Stolarski starfsbróðir
Oppenheimers, sem starfar við
Goddard geimferðastöð NASA, tek-
ur í sama streng og segir:
„Ég tel ástandið ekki vera hættu-
legt. Vissulega er ástæða til að fara
varlega en það er ekki hægt að sýna
fram á neinar alvarlegar afleiðingar
enn og ekki sýnt að þær eigi eftir að
koma fram.
Tilraunir til að sýna fram á aukin
áhrif útfjólublárrar geislunar vegna
skaða á óssónlaginu hafa ekki borið
árangur. Ekki er hægt að sýna fram
á aukna geislun utan Suðurskauts-
landsins þegar gatið á ósónlaginu er
opið.
Hafi útfjólublá útgeislun aukist er
það of lítið til þess að greina megi
það frá náttúrlegum sveiflum sem
eru bæði miklar og tíðar.
Miðað við gefnar forsendur ætti
gatið á ósónlaginu yfir Suðurskaut-
inu að hætta að opnast og viss
merki benda til þess að það sé hætt
að stækka.
Þegar ástandið verður hvað verst
árið 2000 og eyðing ósónlagsins
nær hámarki telja vísindamenn að
ósónmagnið yfir tempruðum belt-
um verði um 6% minna en það ætti
að vera yfir sumarmánuðina. Rýrn-
un ósónlagsins verður þá tvöföld
miðað við ástandið í dag. Hvert pró-
sentustig í eyðingu ósóns er talið í
útreikningum leiða til 1.3% aukn-
ingar útfjólublárrar geislunar þann-
ig að hugsanleg aukning slíkrar
geislunar fram til aldamóta er 8%.
Þetta þýðir að árið 2000 fær íbúi
í tempruðu belti meira af útfjólu-
blárri geislun, sem svarar til þess að
hann hefði flutt sig um 300 kíló-
metra í suðurátt.
Samanburð vantar
Breiddargráður skipta miklu máli
því ferð sólargeislanna gegnum
gufuhvolfið liggur gegnum misjafn-
lega þykkt lag af ósóni. Þegar sólin
er beint yfir höfðum okkar fara
geislarnir gegnum gufuhvolfið, sem
er tiltekin lengd, en þegar sólin er
lágt á lofti lýsa þeir skáhallt gegnum
andrúmsloftið og getur vernd gufu-
hvolfsins orðið fertugföld við slíkar
aðstæður.
Þetta skýrir hvers vegna útfjólu-
blá geislun er minni síðla vetrar þó
ósónlagið sé þynnst á þeim árstíma.
Þá kemst minna af útfjólubláum
geislum gegnum gufuhvolfið en yfir
hásumarið þegar ósónlagið er þykk-
Það birtir yfir íslensku atvinnulífi,
við leggjum okkar af mörkum.
HF. KÆLiSMIÐJAN
■FROSTB
REYKJAVÍK SÍMI: 551-5200 - AKUREYRI SÍMI: 461-1700
ÆGIR 53