Ægir - 01.03.1998, Qupperneq 21

Á Tækni og fiskvinnsla
SAMLEIÐ MEÐ ÍSLENSKUM SJÁVARÚTVEGI
Bretarnir kröfuharðir
Þegar kemur inn í vinnslurnar sjálfar
tekur við nánast óhugnanleg varfærni
gagnvart hráefninu eftir að það hefur
farið í gegnum suðu. Svæði eru harð-
lokuð og fara þarf í sérstakan fatnað,
setja upp hanska, þvo hendur og
skipta um skó áður en farið er inn á
mestu áhættusvæðin. Þessar
kröfur segir Guðmundur komn-
ar frá Bretlandi en þar er sá
markaður sem best borgar fyrir
rækjuna, uppfylli vinnslurnar
allar þessar stífu kröfur.
„Já, Bretarnir hafa skikkað
okkur til að umgangast soðna
hráefnið á allt annan hátt en
áður. Við förum inn í vinnslurn-
ar eins og við séum að fara inn á
skurðstofu á sjúkrahúsi. Allt
kostar þetta peninga en þessi at-
riði, ásamt þrifunum á verk-
smiðjunum þarf að uppfylla eigi
verksmiðjurnar að fá grænt ljós
hjá kaupendunum. Bretarnir eru
t.d. þannig að það er ekki nóg að
þeim líki varan, öll vinnslan
verður að uppfylla kröfur sem
eru samkvæmt breskum lögum
um neytendavörur og fram-
leiðslu þeirra," segir Guðmundur.
Búnaður sem eykur
afkastagetu verksmiðjanna
„Kerlingabaninn". Sannarlega ekki
fagurt orð en segir samt nokkuð um
áhrifin af þessum búnaði í vinnsl-
unum. Sanngjarnara væri þó að segja
að búnaðurinn hafi gert verksmiðj-
unum kleift að auka afkastagetu sína
og þar liggi fyrst og fremst áhrif hans.
Fyrir tíma búnaðarins þurfti fjölda-
marga starfsmenn við færiband til að
tína gallaða rækju úr en engu að síður
fór alltaf eitthvað af gallaðri vöru alla
leið. „Kerlingabaninn" er búnaður
sem flokkar frá gallaða rækju eftir pill-
un og þessi flokkun fer fram á örskots-
hraða. Tvær gerðir eru af búnaðinum
og hefur fyrirtækið Plastco selt þær
báðar. Benedikt Stefánsson, fram-
kvæmdastjóri Plastco, segir nánast all-
ar rækjuvinnslur landsins komnar
með búnaðinn.
„Önnur tegund búnaðarins byggir
flokkun með vídeótækni en hin með
lasertækni. Vídeóbúnaðurinn er not-
aður víðar en hinn en báðar gerðirnar
taka við rækjunni eftir pillunarvélarn-
ar og hreinsa óhreina og gallaða
rækju, ásamt öðru rusli, út úr flæðinu.
Rækjan fer á færibandi undir geislann
eða linsuaugun og við endann á færi-
bandinu er fjöldinn allur af blásturs-
spíssum sem blása í burtu gallaðri
rækju eða öðru því sem ekki á að fara
áfram í vinnslunni. Frá þessum búnaði
fer gallaða rækjan svo í eftirpillun þar
sem hún er fullunnin og skilað á nýj-
an leik inn í flæðið," segir Benedikt og
aðspurður segir hann búnaðinn hafa
fyrst og fremst skilað verksmiðjunum
meiri afköstum en áður. „Það er mis-
jafnt hvernig vinnslurnar hafa notfært
sér ágóðan af þessari tækni. Miðað við
sama magn og áður geta fyrirtækin
unnið með færra starfsfólki en margar
verksmiðjanna hafa heldur kosið að
auka heldur hráefnismagnið sem unn-
ið er úr," segir Benedikt.
Kostnaðurinn hefur
skilað sér til baka
Guðmundur Högnason segir óumdeilt
að „kerlingabanarnir" hafi veirð bylt-
ing í vinnslunum og kannski sýnilegur
þáttur en hann bendir líka á breytta
tækni við lausfrystinguna, þ.e. fryst-
ingu í tveimur stigum. Lokastigið er
svo pökkunin og þar hafa nokkr-
ar vinnslur í landinu, s.s. í Hnífs-
dal, hjá Sigurði Ágústssyni hf. í
Stykkishólmi, Fiskiðjusamlagi
Húsavíkur og Básafelli, farið út í
vélræna pönnun, ýmist í poka
eða bakka.
En þegar horft er yfir sviðið í
rækjuvinnslunum og alla þá
þætti sem hafa tekið breytingum
er erfitt að verjast þeirri spurn-
ingu hvort allur sá kostnaður
sem í breytingar hefur verið lagð-
ur hafi skilað sér til baka. Guð-
mundur svarar þeirri spurningu
strax játandi.
„Já, hiklaust hjá þeim erum eru
að vinna úr mesta magninu. En
ef við horfum hins vegar á veið-
ina á rækju dragast saman þá
koma menn til með að horfa á
mikla fjárfestingu sem engu er að
skila enda erum við örugglega með
tvöfalt meiri vinnslugetu en nauðsyn-
legt er í landinu," segir Guðmundur.
Bolfiskvinnslan getur lært af
reynslu rækjuiðnaðarins
Strangar kröfur sem rækjuiðnaðurinn
hefur gegnið í gegnum kann að verða
mjög mikilvægur skóli þegar fyrirtæk-
in halda inn á fullvinnslumarkað í
bolfiski í auknum mæli.
„Bolfiskvinnslan hefur lært mikið af
því vinnuiagi sem er viðhaft í rækj-
unni og á eftir að læra mikið. En ég er
þess líka fullviss að tæknibúnaðurinn í
rækjuvinnslunni tekur mannshönd-
inni fram og án tækninnar þá stæðum
við ekki þar sem við stöndum í dag,"
segir Guðmundur.
AGIR 21