Ægir - 01.12.2000, Qupperneq 41

Efnahagsreikningur og tekjur
Efnahaasreikninaur íma.kr.1
1995 1996 1997 1 998 1999
Hagnaður fyrir afskriftir og fjármagnsliði (ma.kr.)
8 7,6
1995 1996 1997 1998 1999
tækja landsins sem skráð eru á
VÞÍ. Þessi félög eru Grandi, Har-
aldur Böðvarsson, Hraðfrystihús
Eskifjarðar, Hraðfrystihúsið-
Gunnvör, Samherji, Síldarvinnsl-
an, Skagstrendingur, Utgerðarfé-
lag Akureyringa, Vinnslustöðin,
Þorbjörn og Þormóður rammi -
Sæberg. Þróun í rekstri þessara fé-
laga endurspeglar þá miklu breyt-
ingu sem orðið hefur á rekstri
stærstu sjávarútvegsfyrirtækja
landsins á síðastliðnum árum.
Fyrir það fyrsta er áberandi hve
efnahagsreikningur félaganna hef-
ur stækkað frá árinu 1995. 1 lok
ársins 1995 voru bókfærðar eignir
umræddra 11 fyrirtækja 41
ma.kr. en höfðu hækkað í 83
ma.kr. árið 1999 sem er tvöföldun
á fjórum árum. Tvær meginskýr-
ingar eru á þessari þróun. Annars
vegar hafa fjárfestingar í varanleg-
um rekstrarfjármunum verið
miklar og hins vegar hafa samrun-
ar undanfarinna ára leitt til hækk-
unar á bókfærðum eignum
stærstu félaganna.
í augum fjárfesta á hlutabréfa-
markaði er mikilvægt að fjárfest-
ingar skili arði og að fjárstreymi
og hagnaður aukist í takt við
aukna fjárbindingu í rekstri félag-
anna. Þegar litið er á vöxt í tekj-
um sömu sjávarútvegsfyrirtækja á
sama tímabili þá hækkuðu þær úr
27 ma.kr. í 39 ma.kr. Það þýðir
að á árinu 1999 skilaði hver króna
sem bundin er í eignum viðkom-
andi fyrirtækja, samkvæmt efna-
hagsreikningi, 0,47 krónum í
tekjum sömu fyrirtækja. Árið
1995 skilaði hins vegar hver
króna 0,66 krónum í tekjur.
Hagnaður fyrir afskriftir og
fjármagnsliði (sjá Mynd 3)er mik-
ilvægur mælikvarði á hversu mik-
il fjármunamyndun er í fyrirtækj-
unum til að mæta fjárbindingu í
eignum. Hagnaður á þennan
mælikvarða jókst um 22% frá ár-
inu 1995 til ársins 1999 þegar
hann var 6,1 ma.kr. Hagnaður
fyrir afskriftir og fjármagnsliði,
sem hlutfall af bindingu fjármuna
í efnahagsreikningi, leiðir hins
vegar í Ijós að fjárfesting og
eignaaukning hafa enn ekki skilað
sér í aukinni fjármunamyndun;
hagnaður fyrir afskriftir og fjár-
magnsliði sem hlutfall af heildar-
eignum lækkar úr 12,2% í 7,4%
á umræddu tímabili.
Sama mynstur kemur í ljós þeg-
ar arðsemi eigin fjár (hagnaður
sem hlutfall af eigin fé) er skoðuð
yfir tímabilið. Hún hefur lækkað
úr 15,3% árið 1995 í 5,5% árið
1999. (Sjá mynd 4) Sú þróun er
auðvitað ekki hagstæð hluthöf-
um.
Rétt er að taka fram að hér eru
framangreind 11 félög skoðuð
sem ein heild. Vissulega eru til
undantekningar frá þeirri þróun
sem hér er sýnd, en ljóst er þó að
þegar á heildina er litið hefur hag-
ræðing í sjávarútvegi ekki komið
skýrt fram hjá stærstu félögunum.
Eins og framangreindar tölur bera
með sér er ekki tekið tillit til árs-
ins 2000 í þessari samantekt.
Segja má að síðari hluti þessa árs
hafi reynst mörgum félögum í
sjávarútvegi erfiður. Að mati
undirritaðs stefnir þó í að árið
2000 verði betra en árið 1999 að
því leyti að fjármunamyndun
mun að líkindum aukast hraðar
milli ára en fjárbinding í eignum,
sem er jákvætt. Á hinn bóginn er
rétt að hafa í huga að það er fyrir-
séð að arðsemi eigin fjár þessara
11 félaga verður lægri í ár en hún
var árið 1999 og skýrist það eink-
um af því að gengistap vegna
hækkunar á höfuðstól erlendra
skulda félaganna hefur neikvæð
áhrif á hagnaðinn á þessu ári. Það
dregur ágætlega fram mikla
skuldabyrði félaganna, en nauð-
synlegt er að hafa í huga að þessi
þróun kemur alls ekki öll niður á
fjármunamyndun félaganna.