Árbók Háskóla Íslands - 01.01.1912, Page 3

I. Stofnun háskólans.
1. Tildrög.
Jafnskjótt sem Alþingi íslendinga var endurreist, tók
þörfin á æðri mentastofnun, sem sameinaði i sjer alla hina
andlegu krafta þjóðarinnar, að gera vart við sig. Á liinu
fyrsta Alþingi, sem haldið var árið 1845, har Jón Sigurðsson
fram nppástungu um »þjóðskóla« á íslandi, »er veilt geti
svo mikla mentun sjerhverri stjett, sem nægir þörfum þjóð-
arinnar«. Þetta er hinn fyrsti visir háskólahugmyndarinnar.
Mál þetta fjell þá niður, enn í stað þess hneigðist hugur
manna að því að koma á hjá sjer liinum nauðsynlegustu
undirbúningsskólum fyrir embættismenn landsins. Presla-
skólinn var settur á stofn árið 1847. Innlend læknakensla
komst á 1862, enn þó ófullkomin, þangað til úr því var
bætt að nokkru með lögum um stofnun læknaskóla 11. febr.
1876. Aftur á móti komst lagaskóli ekki á fyr enn með
lögum 4. mars 1904 og tók þó ekki til starfa fyr enn 1. okl.
1908, þegar fje hafði verið veitt til hans í fjárlögum.
Háskólahugmyndin lifði þó altaf i kolunum. Á Alþingi
1881 bar Benedikt Sveinsson fram frumvarp um stofnun há-
skóla, enn málið varð ekki útrætt á því þingi. Samskonar
frumvarp kom fram á næsta þingi 1883, borið upp af sama
manni, og var samþykt sem lög frá Alþingi, þó með þeirri
breytingu, að nafnið »landsskóli« var sett í stað háskóla-
nafnsins, enn lögunum var synjað staðfestingar af konungi.
Á næsta þingi 1885 kom málið fram í efri aeild, enn var