Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1926, Blaðsíða 63

59
Heildarskipulag eða sjerstakar tryggingargreinar.
Þess var getið hjer að framan, 19.—20. bls. og víðar, að
erfiðleikarnir á gagngerðu skipulagi tryggingarmála væru með
töluvert öðru sniði hjer á landi, í fámenninu, heldur en
viðast erlendis. Alt yfirlit, eftirlit og gæsla er hjer miklu
auðveldara, en hinsvegar er það óumflýjanlegt, að sljórn
og starf verði umfangsmeira að tiltölu við mannfjölda. ís-
lenskar trj'ggingarráðstafanir viðvíkjandi einstökum áhættu-
tegundum hafa því, fram til þessa, kinokað sjer við þvi, að
efna til sjerstakrar, nothæfrar starfræksiu, en hafa heldur
farið þá leiðina, að sniða reglur sínar þannig, að komist yrði
hjá gæslu að mestu leyti. Það er óhjákvæmilegt, að reglurn-
ar verði að sama skapi ónákvæmar og eru styrktarákvæði
slysatryggingarlaganna Ijóst dæmi þessa. En nákvæmt tillit til
kringumstæðna allra er grundvallaratriði í öllum greinum al-
mannatrygginga, ef þær eiga að koma að tilætluðum nolum.
Meðan teknar eru fyrir einstakar áhætlutegundir út af fyrir
sig, er hætt við því, að starfrækslan yrði of umsvifamikil að
tiltölu við mannfjölda.
Alt öðru máli er að gegna, ef margar trj'ggingartegundir
eru settar undir sömu starfrækslu. Eftirlit og gæsla er í aðal-
atriðunum eins, hvort sem um sjúkra- slysa- eða ellitryggingu
er að ræða. Allur tvíverknaður getur því horfið og sömu-
leiðis þau óþægindi, er óþörf gæsla, sitt úr hverri áttinni,
hlýtur að valda hinum trygða. Gæslumaður verður miklu
kunnugri högum hans og háttum, samræmi verður miklu
belra á öllum styrktarráðstöfunum, og þær geta orðið miklu
nákvæmari, mikið betur miðaðar við allar kringumstæður
og hæfi hins trygða. Kostirnir við heildarskipulag (unificatio)
eiga þó auðsjáanlega fyrir sjer að koma enn betur í ljós,
þegar almannatrj'gging er komin á þann rekspöl, að hún
getur farið að rækja fyrir alvöru sitt aðal-hlutverk, að af-
stýra hættunum i stað þess að bæta skaðann. Ráðstafanir til
þess að fyrirbyggja atvinnuslys standa í mjög nánu sam-
bandi við ráðstafanir gegn iðnveikindum (occupational
diseases). Almennar heilbrigðisráðstafanir draga ekki að eins
úr veikindum, heldur stuðla einnig að því, að menn eldist
betur, haldi starfskröftum lengur en ella, o. s. frv. Loks má
geta þess, að kostnaður og fyrirhöfn við starfræksluna verður
miklu minni, þó þetta atriði sje hvcrfandi að þýðingu móts
við hitt, að tryggingin komi að tilætluðum notum. Iíostnað-