Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1926, Side 75

71
næst að leggja gjald í þessu skyni á menn, sem lausir væru
við framfærslu og á ljettasta aldri, t. d. 30—45 ára.
Slíkt gjald hefði þann kost, að það yrði kyrt þar sem það
væri komið. Einhleypar manneskjur gætu ekki þessvegna
tekið meira fyrir framleiðslu sína eða vinnu og þannig velt
gjaldinu yfir á aðra.
2. Tryggingarskyldan og takmörk hennar.
Samkvæmt uppruna sinum og tilgangi, var trygging og
tryggingarskylda frá byrjun þröngum takmörkum háð. Aðal-
markmiðið var að styðja þá meðborgara, er efnalega voru
veikir fyrir, og ein aðalmótbáran gegn tryggingarskjddunni
var sú, að hún lamaði sjálfsbjargaiviðleitni manna. Hvort-
tveggja leiddi lil þess að miða við hámark lekna eða eigna
og hafa þessi takmörk sem þrengst. Upprunalegu takmörkin
hafa verið mjög mikið rýmkuð, enda voru miklar veilur á
báðum aðalrökunum. l3að er harðla óviss ályktun frá því,
að maður á besta skeiði sje fyrir ofan tekju- eða eignatak-
mörkin og til þess, að óhætt sje að halda honum fyrir utan
trjrggingu. Reyndin varð einatt öll önnur. Hin rökfærslan
var í raun rjettri út í hölt. Þegar til átti að taka, varð ekki
ráðið fram úr styrkþörf einstakiingsins eftir því hvort hann
einhvern líma áður hefði átt að geta verið sjálfbjarga, ef
hann nú áreiðanlega var ósjálfbjarga. Ef neita álti honum um
aðstoð, eða binda hana sjerlega hræðandi skilyrðum, varð
það að gerast i þeim tilgangi, að draga ekki úr sjálfsbjargar-
viðleitni annara manna. En þá var þessi hugsanaferill eig-
inlega ekki nema hálfur, því beint áframhald hans var það,
að láta þurfalinginn sæta hegningu, öðrum lil viðvörunar og
sjálfsbjargarhvöt þeirra til uppbyggingar. — t*að var auðsjá-
anlega umsvifaminna að hafa heldur tryggingarskylduna rýmri.
Takmörkin hafa sem sagt verið stórum rýmkuð og það,
sem nú á dögum helst mælir með þvi, að halda þeim að
nokkru leyti, er það atriði, að tryggingarnar eru stórum
studdar af almanna fje og þá ekki nægileg ástæða til þess
að láta þenna stuðning ná til efnaðra manna.
Eins og nú er verðiag hjer á landi, yrðu venjuleg tekju-
takmörk í þessu efni í námunda við 6000 kr. I3að væru að
eins tiltölulega fáir menn, sem utan þeirra fjellu. Auk þess
væru flestir þeirra á stöðugu ferðalagi l'ram og aftur yfir
tekjutakmörkin. Heillegast væri að sleppa öllum slíkum tak-