Árbók Háskóla Íslands - 01.01.1947, Síða 85

83
En það voru ekki aðeins sjúkrahúsin, sem hann hafði áhuga
á; miklu harðari baráttu háði hann fyrir umbótum á híbýlum
almennings. Hann sá réttilega, að hér var mikilla umbóta þörf,
og til dauðadags barðist hann fyrir bættum húsakynnum. Senni-
lega hafa byggingarmálefnin verið honum hugþekkust allra
viðfangsefna hans; svo mikið er víst, að þau voru orðin hugð-
arefni hans þegar á háskólaárunum, og eitt síðasta stórverkið
frá hans hendi er um „Húsagerð á lslandi“. Hann ritaði marg-
ar bækur og bæklinga, auk blaða- og tímaritsgreina, um bygg-
ingarmálefni bæja og sveita og samdi lögin um skipulag kaup-
túna frá 27. júní 1921. Hann var í skipulagsnefnd bæja frá
stofnun hennar og í byggingarnefnd Háskóla íslands, er hann
var reistur.
Það er vandmetið, hvem þátt barátta Guðmundar Hannes-
sonar fyrir bættum húsakynnum á í vaxandi heilbrigði þjóð-
arinnar, en enginn, sem hugleiðir orsakirnar til hinnar ört
lækkandi dánartölu á Islandi á fyrra helmingi 20. aldarinnar,
getur gengið fram hjá hlýjum og rakalausum húsum sem
veigamikilli orsök.
Með augýsingu landlæknis til héraðslækna dags. 7. sept. 1916
„um læknisaðgæzlu í alþýðuskólum" er fyrirskipað læknis-
eftirlit með skólum, en engin nákvæm fyrirmæli um fram-
kvæmd eftirlitsins fylgdu. Guðmundi Hannessyni var strax
Ijóst, hve handahófslegt skólaeftirlitið myndi verða, ef ekkert
fast form yrði á því, og að þá myndi aldrei skapast mikil-
vægur fróðleikur um þroska íslenzkra barna. Til þess að ráða
bót á þessu samdi hann í samráði við Jón Hj. Sigurðsson, þá
héraðslækni í Reykjavík, leiðbeiningar um skólaeftirlit (Lækna-
blað 1917, bls. 145—150). 1 utanlandsför sinni 1919 sat Guð-
mundur fund norrænna heilsufræðinga í Kaupmannahöfn, sem
meðal annarra mála fjallaði um skólaeftirlit og mælingar á
skólabömum, og þar kynntist hann Sören Hansen lögreglu-
lækni, sem jafnframt var skólalæknir og hafði unnið mikið
að mannfræði Dana. Eftir heimkomuna ritaði Guðmundur
Hannesson enn í Læknablaðið leiðbeiningar um skólaeftirlit
og mæltist til, að héraðslæknar sendu sér skýrslur um mæl-