Árbók Háskóla Íslands - 01.01.1962, Blaðsíða 26

18
sjálfan sig, við íslenzka þjóð, sögu hennar, tungu og arfleifð
alla, við menningu norrænna þjóða, jafnvel sjálfs mannkyns.
Mig langar til þess að bera fram ósk háskólanum til heilla
á þessari hátíðarstundu. Hvers á ég að óska honum? Á ég að
óska þess, að honum verði reistar nýjar og glæstar byggingar?
Á ég að óska þess, að fé það, sem hann fær til umráða, stór-
vaxi með hverju ári sem líður? Vissulega ætti Háskóli Islands
allt þetta skilið, og þjóðin uppskæri af því margfaldan ávöxt,
ef þetta yrði. Þess vegna ætti að vera óhætt að vona að þró-
unin verði þessi. Ég ætla samt fyrst og fremst að óska hin-
um fimmtuga háskóla þess, sem ég held að sé honum mikils-
verðast: Að allt starf hans megi um alla framtíð mótast af
sannleiksleit og sannleiksást, en hann verði samt aldrei kyrr-
látt lærdómssetur fyrst og fremst, þar sem aðeins sé lært og
kennt, heldur sú háborg frjálsrar hugsunar á Islandi, þaðan
sem sótt sé fram til nýrra sigra á sviði andans. Að hann skoði
það aldrei eitt skyldu sína að svara spurningum, heldur ekki
síður að spyrja sjálfur, spyrja án afláts af raunsæi og dirfsku.
Að hann leiti aldrei skjóls í næðingi nýs tíma, heldur kjósi
að herðast í stormum hinnar eilífu baráttu fyrir þekkingu
og frelsi.
Um leið og ég læt í ljós ánægju yfir þeim sóma, sem Háskóla
Islands er sýndur með þátttöku virðulegra fulltrúa fjölmargra
erlendra háskóla á afmælishátíð hans, leyfi ég mér að Ijúka
orðum mínum á þeirri tungu, sem í aldaraðir var tengiliður
háskólanna:
Universitatibus gens humana gratiam iustam meritamque
habet magnasque res ex iis exspectat. Ex universitatum labora-
toriis homo instrumenta illa, quae vel aureas caeli portas ei
aperiunt vel eum in Tartarum praecipitant, accepit. Omnes uni-
versitates omnium gentium novam scientiam communiter qua-
erunt. Sed illud quoque contendere et laborare debent, ne sci-
entia nova hominem terreat, sed eum liberiorem felicioremque
faciat. Ipsae scientiarum victoriae efficiunt, ut moenia, quibus
universitates iam diu continentur, nimis nunc angusta facta sint.
Si quidem universitates ut gentis humanae eiusque progressus