Hugur - 01.01.1989, Page 12

LUDWIG WITTGENSTEIN
HUGUR
- hann var raunar verkfræðingur að mennt þótt hann væri sem
slíkur sérfróður um þrýstiloftshreyfla en ekki um byggingar -
og teiknaði og byggði mikið hús fyrir systur sína Margaret
Stonborough. Það hús er nú friðað í Vínarborg og heitir Haus
Wittgenstein. Það þykir marka tímamót í byggingarlist borg-
arinnar. Ég hef átt þess kost að skoða það, og get borið því
vitni að það er ævintýraleg listasmíð í smáu og stóru. í Vín
titlaði Wittgenstein sig húsameistara, en hvorki háskóla-
kennara né heimspeking, til æviloka.
Árið 1929 verða straumhvörf. Hann byrjar aftur að fást við
heimspeki. Það er lítið vitað um ástæðumar til þessara
umskipta. Einhvers staðar stendur að hann hafi heyrt hollenzka
stærðfræðinginn Brouwer, höfund svonefndrar innsæis-
kenningar um stærðfræði, halda fyrirlestur í Vín og þar með
hafi kviknað í honum aftur.12 Hvað um það: hann heldur til
Cambridge á Englandi og gerist þar rannsóknarfélagi og síðar
háskólakennari í heimspeki. Þar tekur hann til við að setja
saman nýja heimspeki, fyrst í handritinu Athugasemdir um
heimspeki sem ég vitnaði í hér áðan. Þessi nýja heimspeki er að
mörgu leyti gerólík hinni fyrri með þeim afleiðingum að oft er
með Wittgenstein farið sem tvo sjálfstæða heimspekinga. Ég
ætla að fá að geta þess strax að ég er einn af þeim sem telja
eindregið að Wittgenstein sé einn heimspekingur en ekki
tveir. Ég þykist meira að segja hafa nýstárleg rök fyrir
þessari skoðun, og ég ætla að reyna að koma þeim á framfæri, í
nokkum veginn skiljanlegum búningi, í þessu máli mínu.
III
Rökfræðileg ritgerð um heimspeki er margslungið verk þótt
það sé ekki langt, og það má fara margar leiðir að því og
margar leiðir um það. Ég fer mína leið í því skyni að vekja
hugboð um efni þess í sem stytztu máli. Bókin fjallar um
rökfræði og rökfræði fjallar um setningar. Raunar stóð það til
um tíma að bók Wittgensteins héti Setningin (Der Satz).
12 Georg Henrik von Wright: „A Biographical Sketch“, bls. 25. Brian
McGuinness: Wittgenstein a Life: Young Ludwig 1989-1921, bls. 76.
13 Annar sömu skoðunar er til dæmis Anthony Kenny í bók sinni
Wittgenstein, Allen Lane, The Penguin Press, London 1973.
10