Búnaðarrit - 01.01.1914, Page 74
70
BÚNAÐARPJT
Sjaldan segir hann að búnautin séu látin verða
gömul. Þau séu þá gelt, þegar þau eldist, því að þeim
hætti til að verða mannýg.
Af þessum sögnum um kýrnar á 18. öldinni má
þá nokkuð sjá, hvernig þær hafa verið þá. Hvergi hefi
eg fundið, að getið sé um eins nytháar kýr og skýrslur
nautgripafélaganna bera með sér að til eru hér á landi,
og af sögn þessara manna um kýrnar get eg ekki
hugsað mér meðalkúna eins nytháa þá og nú.
Á 19. öldinni heflr allmikið verið sagt um kýmar í
ýmsum ritum.
„Merkur maður úr Breiðafjarðardölum" segii1) 1847,
að meðalkýrnyt sé 1500 pottar. Hann segir, að smjör-
pundið fáist úr 20 pd. mjólkur, en slíkt nær engri átt,
eins og eg hefi áður sýnt fram á. Raunar geta verið
einstaka heimili, þar sem slíkt er rétt, en alment hefir
það verið og er enn rangt. (Sum heimili undir Eyja-
fjöllum hafa t. d. kýr, sem mjólka svo feita mjólk.)
Skyrtunnu segist hann fá úr 500 pottum og sýrutunnu
úr 200.
Síra Guðmundur Einarsson á Kvennabrekku2) segir í
riti sínu um nautpeningsrækt, að meðalnyt úr sínum kúm
15 að tölu í 8 ár hafi verið 1560 pottar eða kílógrömm
að meðtöldum vanhöldum. Hann hefir að meðaltali fengið
smjörpundið úr 29,5 mjólkurpundi. Minst þekkir hann
að 68 pd. mjólkur þurfi í smjörpundið, og minst hefir
smjörpundið fengist úr 14 pd. mjólkur. Svigrúm feitar-
innar í kúamjólk ætti þá að vera 6,14—1,26, ef gengið
er út frá 0,11°/0 feitar í undanrennu, 0,4°/0 í áfum,
2°/o í smjörsýrunni og 84°/0 feitar í smjörinu. Eins
magra mjólk og hér er gert ráð fyrir hygg eg varla til.
í skýrslum nautgripafélaganna 1906—10 er engin kýr,
sem hefir svo magra mjólk. Sú kýr, er þar hefir magr-
1) Ný félagsrit VII. ár, bls. 180 — 181.
2) Bls. 34. og 35.