Búnaðarrit - 01.01.1914, Side 198
192
BÚNAÐARRIT
svo að viðskiftasjóöurinn verði einungis peningar, en látum
ekki þá list hverfa í sífeldar leitir að viðskiftasjóðnum.
Þegar öll viðskifti eru borguð strax með peningum,
og gjöldin á réttum gjaiddaga, eins og jafnan ætti að
vera, þá þarf ekkert um það að bóka annarsstaðar en
í viðskiftareikningi búsins (hagfræðisreikningnum), sem
þá kæmi einnig algerlega í stað kassabókar, svo hennar
þyrfti ekki við, og hvorki bókun viðskiftareikninga né
listann yfir viðskiftasjóðinn.
Bæði hagfræðin og siðmenningin krefst þess, að
menn safni sér nægum peningaforða í viðskiftasjóðinn
til árlegrar brúkunar, og landið okkar hefir sýnt okkur,
að við þurfum á þessu peningafoiðabúri að halda.
Auðséð er líka hver munur er á því, að fá heldur
vaxtagreiðslu af peningum en borga vexti af skuldum,
með öllum agnúunum, sem skuldunum fylgja, þar á meðal
því, að menn verða oft að selja eigur sínar með ein-
hverju verði, þegar lakast gegnir, til greiðslu skuldanna,
og gróðinn lendir svo hjá einstökum mönnum.
Eg kysi einna helzt, að eg og aðrir landar mínir gætu
iært hagsýni, sem byggist á sanngirni og réttlæti, og orðið
sjálfstæðir, skilvísir og ráðvandir til oiða og verka í öll-
um viðskiftum, en lótum þá óþarfa viðskiftamenn, er
mikið græða á öðrum, róa út fyrir sinn keip, svo að sem
flestir landsmenn gætu orðið efnaðir af vel fengnum gróða.
Þá gæti smáþjóðin á kalda landinu orðið fyrirmynd
annara þjóða, og þær minst hennar með aðdáun.
VIII.
Eg býst við því, að mönnum þyki ómak við það
að halda búreikninga, og það vilji verða í undandrætti
hjá mörgum. Líklega halda þó allir siðaðir menn bú-
reikninga í einhverri mynd, en fjöldinn aðeins í hugan-
um. En breytilegur, reglulítill og óvaranlegur hlýtur sá
útreikningur að vera. Menn þurfa því að kríta hjá sér
hið markverðasta með einföldu en glöggu móti.