Fróðskaparrit - 01.01.2002, Page 91

WORDS CONTAINING AFFIXES OF NON-NORSE ORIGIN IN FAROESE DICTIONARIES 39
rokilsi, rúilsi, stýrilsi, tuskilsi, túsnilsi, ugg-
ilsi, upplivilsi, uppstandilsi og verilsi.
Málrøktarhugsan aðalritstjórans endur-
speglast í leitorðaúrvalinum í Føroyskari
orðabók, men tó eru rættiliga mong orð við
fremmandum atskoytum við sum leitorð.
Avgjørt hevur verið at marka ein part av
teimum sum talumál, eitt nú fyri at vísa á,
at tey ikki eru heppin at nýta í vandaðum
máli. Ein orsøk til rættiliga høga talið á hes-
um orðum í orðabókini kann vera, at mong
av teimum eru so vanlig í talumáli, at ringt
er at sleppa uttan um tey, og summi hava
eisini fingið serføroyska merking. Stundum
eru orðini eisini føroysk orðagerð og eru
tískil ikki beinleiðis at fata sum danismur.
Eyðsæð er, at roynt hevur verið at laga seg
til kravið um al loyva fleiri talumálsorðum
í skrift.
Vert er at nevna, at fleiri av orðunum
bæði hava fremmant forfesti (for-) og eftir-
festi (-ilsi), t.d.forargilsi. Summi orð ganga
aftur sum seinni liður í ileiri orðum. -ilsi-
eftirskoytið er kvæmt í málinum, og tað
sýnist ikki, sum so nógv fyrivarni hevur
verið tikið viðvíkjandi tí at skráseta orð við
hesum eftirskoyti, tí tey eru mong í tali í
orðabókini.
Hóast rættiliga mong orð við fremmand-
um atskoytum eru í Føroyskari orðabók, er
alstórur munur á Føroyskari orðabók og
Danskari-føroyskari orðabók, sjálvt um tað
er sama forlag, Føroya Fróðskaparfelag, ið
er útgevari. Tað er eyðsæð, at H.P. Petersen
nærum tekur orð við fremmandum atskoyt-
um fram um arvorðini. Tað er av teirri or-
søk, at honum líkst best á talaða málið, t.e.
tað søguliga sjónarhornið hevur ikki nógv
at týða, og hetta sæst sjálvandi aftur í orða-
úrvalinum. Tó ber til at siga, at støða H.P.
Petersens ikki er nóg greið, tá ið tað snýr
seg um, hvar markið skal ganga.
Rákið
Týðiligt er, at sum frá líður fáa fleiri orð við
fremmandum atskoytum innivist í orðabók-
unum. Ein orsøk kann vera tann, ið Bjorn
Hagstrom professari nemur við í ummæli
sínum av Føroyskari orðabók:
“Med hansyn til den ovan berorde sprákliga
purismen kan man márka en attitydfðrskjut-
ning i den ovan recenserade FO. Fáringarnas
modersmál har under det gángna seklet ut-
vecklats till ett modernt skriftsprák, ett nyan-
serat uttrycksmedel med ett rikt ordforrád.
Hártill har bidragit en intensiv sprákvárd,
l'litig litterár verksamhet, oversáttningar frán
frámmande sprák, utarbetande av ordlistor
over skilda ámnesomráden, forfattande av
skrifter inom olika vetenskapsgrenar. Trots
det stándigt nárvarande hot som danskan ut-
gor mot den “rena” fároiska, som sprákmed-
vetna fáringar onskar, kánns det nu mindre
angeláget att fðlja en stráng puristisk linje i
registrerandet av det fárðiska spráket. Mánga
integrerade danismer accepteras, átskillige
nyord har godtagits och blivit en naturlig del
av vokabuláren, en mángd internationella
frámmande ord har inlemmats i ordforrádet.”
(2000: 150)
Óivað er tað so, at vit eru ikki so nógv á
varðhaldi longur sum J. Jakobsen var, tí mál
okkara er ment so nógv seinastu 50 árini.
At taka samanum
Eyðsæð er, at rákið er tann vegin, at flest
talumálsorð skulu kunna nýtast í skrift.