Heilbrigðismál - 01.12.1991, Blaðsíða 5

HEILBRIGÐISMÁL / Ljósmync
Afstaða fólks til krabbameins
hefur breyst mikið
Rætt við Ólaf Bjarnason prófessor
Á þessu ári eru fjörutíu ár síðan
Krabbameinsfélag íslands var stofn-
að, 27. júní 1951. Upphaf þessara
samtaka má þó rekja til ársins 1948
þegar Læknafélag Reykjavíkur
beitti sér fyrir því að undirbúin
yrði stofnun félags til að „styðja í
hvívetna baráttuna gegn krabba-
meini". í mars 1949 var Krabba-
meinsfélag Reykjavíkur stofnað og
síðan félög á öðrum stöðum.
Dr. Ólafur Bjarnason prófessor
var einn af stofnendum og í stjórn
Krabbameinsfélags Reykjavíkur frá
upphafi og til ársins 1973 er hann
Ólafur Bjarnason er enn í hluta-
starfi á Rannsóknastofu Háskól-
ans í meinafræði. Hann situr hér
við smásjá í kennslustofunni þar
sem Krabbameinsfélag íslands var
stofnað fyrir fjörutíu árum.
var kosinn formaður Krabbameins-
félags fslands, en formennsku þar
gegndi hann í sex ár. Hann þekkir
því vel sögu krabbameinssamtak-
anna.
Hvernig vildi það til að Ólafur
tengdist stofnun þessara samtaka?
„Mig minnir að það hafi verið á
árshátíð Læknafélags Reykjavíkur
árið 1948," segir Ólafur, „að Alfreð
Gíslason læknir kom að máli við
mig og spurði hvort ég vildi vera
meðflutningsmaður að tillögu um
að Læknafélagið beitti sér fyrir
stofnun félags meðal almennings
til baráttu gegn krabbameini. Eg
féllst strax á það, enda hafði ég
fengist við rannsóknir á vefja-
sýnum vegna krabbameins og vissi
um afleiðingar þessa sjúkdóms."
Tillaga þessi var samþykkt (sjá
rammagrein á næstu opnu) og þar
með var lagður grunnur að þeirri
baráttu sem enn er háð og af meira
afli en nokkru sinni fyrr. Var þessi
sjúkdómur ekki talinn illviðráðan-
legur fyrir rúmum fjórum áratug-
um?
„Jú. Viðhorfið til krabbameins
einkenndist af hræðslu og von-
leysi. Almenningur taldi það jafn-
gilda dauðadómi ef vitað var að
einhver væri með þennan sjúk-
dóm, og það mátti helst ekki tala
um það. Gjarnan var fólki ekki
sagt frá því ef það var með krabba-
mein, til dæmis ef það var í innri
líffærum.
í sambandi við stofnun Krabba-
meinsfélagsins kom strax fram vafi
um nafnið. Sumum fannst fráleitt
að kalla félagið krabbameinsfélag,
vegna þessarar afstöðu almenn-
ings. En hitt varð ofaná. Það, með-
al annars, varð til að breyta afstöðu
fólks með árunum og umræða um
málið varð opnari."
Gengu ekki ýmsir málsmetandi
menn í þjóðfélaginu til liðs við fé-
lagið?
„Jú, frá upphafi átti Krabba-
meinsfélagið marga velunnara og
öfluga stuðningsmenn. Menn
trúðu því að félagið hefði þarft
verk að vinna á sviði bættrar heil-
brigðisþjónustu og tóku því strax
ákaflega vel. Hér er ekki ætlunin
að telja upp nöfn einstakra forvíg-
ismanna félagsins, en þó vil ég að-
eins geta fyrsta formanns Krabba-
meinsfélags Reykjavíkur og síðar
Krabbameinsfélags íslands, próf-
essors Níelsar Dungal. Hann var
atorkumaður í starfi og hafði
brennandi áhuga á að vinna þörf-
um málum framgang. Níelsi var
það ljóst að fræðsla um krabba-
mein var vænlegust til að berja
niður hindurvitni og hjátrú og
mikilvægt væri að upplýsa hvað-
eina er tengdist heilbrigðismálum
og baráttu gegn sjúkdómum. Sjálf-
ur var hann, í ræðu og riti, afkasta-
mikill á því sviði og hvatti aðra til
hins sama."
HEILBRIGÐISMÁL 4/1991 5