Heilbrigðismál - 01.12.1991, Blaðsíða 11

Reykingar eru ein
aðalorsök krabbameins
í vélinda og auka mikið
hættu á magasári
og krabbameini
í brisi.
meins. Frekari rannsókna er þörf á
þessu.
Sérstök tengsl eru milli reykinga
og langvarandi bólgusjúkdóma í
ristli og þörmum (mjógirni). Fólk
sem reykir fær frekar sjúkdóm sem
kallast svæðisgarnabólga (Crohn's
sjúkdómur).
Þessu er öfugt farið varðandi
langvarandi sáraristilbólgu (colitis
ulcerosa). I þeim sjúkdómi, sem er
ekki mjög algengur, virðast þeir
sem reykja vera í minni hættu en
þeir sem reykja ekki. Þá virðast lík-
ur á sjúkdómnum aukast þegar
fólk hættir að reykja. Hér er um að
ræða eina af örfáum undantekn-
ingu frá þeirri reglu að reykingar
valdi heilsutjóni.
Slæm áhrif á briskritil
Tóbak tvöfaldar til þrefaldar
hættu á krabbameini í brisi og er
hættan svipuð fyrir konur og karla.
Vörn reykingamannsins er sú
sama og gagnvart öðrum sjúkdóm-
um sem tóbaksnotkun stuðlar að,
það er að sjálfsögðu að hætta að
reykja. Þá dregur úr líkum þess að
viðkomandi fái þennan illvíga og
oft banvæna sjúkdóm. Eins og við
magakrabbamein eru einkennin
margvísleg, verkir í kvið eða baki
og gula, auk megrunar sem er oft
áberandi.
Ljóst er að langvarandi tóbaks-
notkun dregur úr starfsemi bris-
kirtilsins og stuðlar að langvarandi
bólgu í honum. Hvort tveggja
dregur úr framboði á nauðsynleg-
um meltingarhvötum í þörmunum
þannig að meltingu og frásogi nær-
ingarefnanna verður áfátt.
Stuðla reykingar að
l ifrarkrabbamei ni?
Nýlega hafa komið fram upplýs-
ingar um að reykingar stuðli að
krabbameini sem á uppruna sinn í
lifrinni. Þó þetta krabbamein sé
sjaldgæft hér á landi er það sums
staðar, ekki síst í þróunarlöndum,
eitt algengasta krabbameinið.
Mikill bölvaldur
Hér hafa verið rakin tengsl reyk-
inga við ýmsa sjúkdóma í melting-
arfærum, suma mjög algenga og
mjög alvarlega. En listinn yfir þá
meltingarsjúkdóma sem tengjast
reykingum er enn lengri. Sem
dærni má taka að tóbak veldur
krabbameini í munni og koki, sem
eru vitanlega efsti hlutinn af melt-
ingarveginum.
1 ljósi ofanskráðs sést að reyk-
ingar eru mikill bölvaldur. Það er
með ólíkindum hversu miklum
þjáningum, heilsutjóni og dauðs-
föllum tóbak veldur. Sá sem reykir
getur þó bætt verulega heilsufars-
legar horfur sínar með því að
hætta tóbaksnotkun.
Helstu heimildir:
The health benefits of smoking cessation. A
report of the Surgeon General. Centers of
Disease Control, U.S.A. 1990.
Gregory L. Eastwood: The role of smoking
in peptic ulcer disease. J. Clin. Gastroenterol.
10 (suppl. 1), 19-23, 1988.
Hallgrímur Guðjónsson læknir er
sérfræðingur í lyflækningum og melt-
ingarsjúkdómum. Hann starfar á
Landspítalanum.
HEILBRIGÐISMÁL 4/1991 11