Heilbrigðismál - 01.12.1991, Blaðsíða 14

Breytingar á dánartíðni:
Færri deyja úr kransæðasjúkdómum
en fleiri úr krabbameini
Síðustu fimm ár dóu að meðal-
tali rúmlega sautján hundruð ís-
lendingar á ári, um níu hundruð
karlar og átta hundruð konur.
Meira en helmingur þeirra voru 75
ára eða eldri.
Pegar tekið er tillit til fjölgunar
íbúa og breyttrar aldurssamsetn-
ingar (með svonefndri aldursstöðl-
un talna) kemur í ljós að dánartíðni
í heild hefur lækkað um innan við
„ einn af hundraði á ári síðustu
I fimm árin. Það er minni breyting
1 en undanfarna áratugi. Má skýra
J það að hluta tíl með því að erfitt er
í að draga úr ungbarnadauða meira
^ en orðið er og banaslysum fækkar
§ minna en áður, enda hafði náðst
§ verulegur árangur í slysavörnum
i sem erfitt er að bæta mikið.
Breytingar á dánartíðni
Aldursstöðluð tíðni, miðað við 100.000
1981-85 1986-90
Karlar:
Allar dánarorsakir 699,7 655,4
Kransæðasjúkdómar 242,9 202,4
Heilablæðing o.fl. 57,2 54,0
Krabbamein 160,6 164,4
- Lungnakrabbamein 29,9 31,3
Lungnabólga 38,5 37,8
Slys 47,5 45,6
- Umferðarslys 13,2 13,1
Sjálfsvíg 18,9 18,5
Konur:
AHar dánarorsakir 439,4 430,4
Kransæðasjúkdómar 104,7 91,0
Heilablæðing o.fl. 44,3 47,0
Krabbamein 124,1 127,3
- Lungnakrabbamein 21,5 24,5
Lungnabólga 31,6 33,0
Slys 17,5 15,6
- Umferðarslys 5,7 6,9
Sjálfsvíg 5,2 6,0
Grein eftir Jónas Ragnarsson
Hjarta- og æðasjúkdómar eru
stærsti flokkur banameina. Hæst
ber kransæðasjúkdóma sem leggja
að velli um 470 manns á ári en þar
af deyja 322 úr bráðri kransæða-
stíflu (205 karlar og 117 konur). Úr
heilablæðingu og skyldum sjúk-
dómum deyja um 176 manns á ári
en 134 úr öðrum blóðrásarsjúk-
dómum. Dánartíðni úr kransæða-
sjúkdómum jókst fram undir 1970
en síðan dró hægt úr henni. Síð-
ustu fimm árin hefur dauðsföllum
hins vegar fækkað mikið eða um
15% samanborið við næstu fimm ár
á undan (miðað við staðlaða tíðni).
Dánartíðni úr heilablæðingu lækk-
aði undanfarna áratugi en sú þró-
un hefur stöðvast.
Krabbamein. Nú deyja um 430
manns á ári úr krabbameini, 226
karlar og 204 konur. Lungna-
krabbamein er mannskæðasta
krabbameinið hjá báðum kynjum.
Úr þeim sjúkdómi deyja um 80
manns á ári (42 karlar og 38 konur)
og eru það tvöfalt fleiri en fyrir tíu
árum. I öðru sæti hjá körlum er
krabbamein í blöðruhálskirtli (36
dauðsföll) en í öðru sæti hjá kon-
um er brjóstakrabbamein (34
dauðsföll á ári). Dánartíðni úr
krabbameini hefur verið að aukast.
Lungnabólga. Þrír af hverjum
fjórum sem deyja úr lungnabólgu
eru komnir yfir áttrætt og örfáir
eru undir sextugu. Árlegur fjöldi
dauðsfalla er um 134. Síðustu ára-
tugi hefur dánartíðnin lækkað að-
eins, einkum hjá körlum.
Dánartíðni á íslandi 1951-1990
Aldursstööluð tíðni miðað við 100.000
14 HEILBRIGÐISMÁL 4/1991