Heilbrigðismál - 01.12.1991, Blaðsíða 20

táknræn uppfylling óska er þó
mikið eldri og kemur fram hjá
Forngrikkjum, bæði Artemidorusi
og Plató.
Við sálgreiningu er lögð áhersla
á að fólk rifji upp drauma sína og
noti þá síðan í sálgreiningunni sem
efnivið til túlkana. Sálgreinendur
trúa því að draumar innihaldi
dulda merkingu sem sé eins konar
dulbúnar tilfinningar sem ekki séu
í vitundinni að öllu jöfnu. Með því
að láta fólk tala um og tengja
drauminn öðrum hugsunum telur
sálgreinandinn sig geta fundið
hina dýpri merkingu draumsins.
Hvers vegna
dreymir okkur?
Eins og gildir um flest í sam-
bandi við svefn er lítið vitað um
hver tilgangur drauma er. Líklegt
er þó að vöðvaslökunin í draum-
svefni þjóni hvíldarhlutverki. Við
mat á tilgangi draumsvefns er mik-
ilvægt að gera sér grein fyrir að
draumsvefn kemur ekki eingöngu
fyrir hjá mönnum heldur hjá öllum
spendýrum og fuglum. Pað er at-
hyglisvert að rándýr dreymir mun
meira en grasætur. Draumsvefn er
yfirleitt meiri hjá ungu fólki en
gömlu og jafnvel er talið að draum-
svefn komi fyrir á fósturskeiði.
í draumsvefni verða ýmsar
Frægur draumur
í Laxdæla sögu er sagt frá
fjórum draumum Guðrúnar
Ósvífursdóttur: „Sá var
hinn fjórði draumur minn
að eg þóttist hafa hjálm á
höfði af gulli og mjög gim-
steinum settan. Eg þóttist
eiga þá gersemi. En það
þótti mér helst að að hann
var nokkurs til þungur því
að eg fékk varla valdið og
bar eg hallt höfuðið og gaf
eg þó hjálminum enga sök á
því og ætlaði ekki að lóga
honum. En þó steyptist
hann af höfði mér og út á
Hvammsfjörð og eftir það
vaknaði eg."
breytingar í ósjálfráða taugakerf-
inu, breyting á hjartsláttartíðni,
breyting á stjórnun hitastigs og
fleira. Tilgangur þessa viðist tor-
skilinn en tilgangur augnhreyfinga
hefur verið skýrður sem þörf til að
dreifa tárum yfir yfirborð augn-
anna.
Tilgangur þess að við upplifum
drauma er ekki síður ráðgáta.
Kenningarnar um yfirnáttúrulegt
eðli þessa vitundarástands eru
aldagamlar. Aðrir hafa verið með
jarðbundnari skýringar. Sumir
hafa sett fram þá kenningu að
draumar séu eftirstöðvar þegar
verið er að flokka hugsanir dagsins
og tengja þær í langtímaminni.
Aðrir ganga út frá því að heilinn
virki eins og tauganet og álíta að
draumar séu straumur tilviljana-
kenndra upplýsinga sem hafi það
hlutverk að hreinsa úr tauganetinu
þráhyggjukenndar hugsanir og
ranghugmyndir. Draumar séu
þannig til þess að hjálpa okkur að
gleyma. Samkvæmt þessum skiln-
ingi getur því verið skaðlegt að
reyna að rifja upp drauma sína.
Margt mælir þó gegn þessum
kenningum. Það sem einkum
bendir til fánýtis drauma er að sum
þunglyndislyf virðast geta komið í
veg fyrir að fólk dreymi vikum
saman, án þess að séð verði að fólk
beri skaða af. Sögur um að fólk
yrði vitstola ef það væri svipt
draumsvefni marga daga í röð hafa
ekki reynst á rökum reistar.
Áhugi á draumum
Hér á landi hefur lengi verið
mikill áhugi á draumum, um það
vitnar mikill fjöldi bóka sem gefinn
hefur verið út um þetta efni.
Áhugi sumra íslendinga á
draumum speglast meðal annars í
séríslenskri trúarstefnu nýalssinna
sem leggja mikið upp úr hlutverki
draumalífsins.
Líklega eru draumar í eðli sínu
nokkuð sem aldrei verður hægt að
rannsaka að fullu. Ef til vill er það
einmitt það sem heillar fólk og gef-
ur ímyndunaraflinu lausan taum-
inn.
ítarefni:
Matthías Jónasson: Eðli drauma. Bókaút-
gáfa Menningarsjóðs, 1983.
Dr. Helgi Kristbjarnarson læknir er
sérfræðingur í taugalífeðlisfræði og
geðlækningum. Hann starfar á geð-
deild Landspítalans. Helgi hefur
nýlega skrifað um drauma í tímaritið
Geðvernd og er þcssi grein að miklu
leyti samhljóða þeirri greinrPar er birt
heimildaskrá. í Heilbrigðismálum hafa
birst greinar eftir Helga um hrotur
(3/1986) og um svefnleysi (3/1988).
20 heilbrigðismAl 4/1991