Heilbrigðismál - 01.06.1995, Blaðsíða 8

Sigþór H. Markússon o.
Gamalt
Líkamsvarnir
og lífsafl
Það þykir illa gert og
óhyggilega að skemma
áhöld sín og verkfæri.
Þessari góðu reglu
gleyma margir þegar um
það verkfærið er að ræða
sem dýrast er, haganleg-
ast og þarfast. Sú hin
haglega gerða vinnuvél
sem vér köllum mann-
legan líkama er, eins og
búast má við, að ýmsu
leyti kostameiri en dauð
áhöld. Hún hefur þrek til
að standa á móti og verj-
ast ýmsum skaðlegum
áhrifum. Hún er fær um
að bæta sjálfa sig aftur
að nokkru leyti ef hún
bilar. Hún batnar að
sumu leyti og styrkist við
hóflega áreynslu. Ég
hygg að alþýða manna
muni geta haft nokkur
not af því að gera sér
þetta ljóst. Þeim mun
betur sem hún þekkir
hvílíkur kostagripur
mannlegur líkami er,
þeim mun betur vænti
ég að hún skilji hve
nauðsynlegt er að fara
vel með hann.
Guðmundur Magnússon
prófessor (f 1863, d. 1924).
Eir, júní 1899.
Viðbjóður
Er tóbak nytsamt eða
óskaðvænt, eins og það
er venjulega um hönd
haft? Nei, öll tóbaks-
nautn er hverjum manni
skaðleg, hvort heldur er
að tyggja það, reykja eða
taka í nefið.
Hverjar eru í stuttu
máli illar afleiðingar
tóbaksins? Það kemur
óreglu á blóðrásina,
rauðu blóðagnirnar
rýrna, það veldur enn
fremur hjartslætti, sinnis-
sljóleik, blóðnösum, óró-
legum svefni, illum
draumum, spillir melt-
ingunni, vekur bólgusár
og tæringu.
Er það hollt að vera í
herbergi þar sem loftið er
þrungið af tóbaksreyk og
uppgufun af tóbakshrák-
um? Nei, það er fjarska-
lega óhollt og viðbjóðs-
legt.
Fræðslukver um vínanda og
tóbak, eðli þeirra og skaðvæn
áhrif á heilsu manna. Þórður J.
Thoroddsen læknir o.fl. þýddu.
ísafoldarprentsmiðja, 1897.
Dýrmætt líf
Ætti ekki lífið að verða
þeim mun dýrmætara
sem það styttist meir, síð-
ustu forvöð að lifa og
reyna ýmislegt sem enn
er ólifað, og er þá ekki
nær að horfa fram en aft-
ur?
Sigurður Nordal prófessor
(f. 1886, d. 1974).
Morgunblaðiö, 1957.
Á minjasafninu í
Görðum á Akranesi
eru nokkrir munir sem
tengjast lækningum, til
dæmis þessi lyfjakista
Hvað kemur
hjartanu til
að slá?
Þegar vér íhugum allar
hreyfingarnar í hinni frá-
bæru vél sem vér nefn-
um mannlegan líkama ...
getur varla hjá því farið
að í oss búi hulinn kraft-
ur sem stýrir sérhverri
hreyfingu og sem á
hverri stundu lífsins vak-
ir yfir oss.
Á hverju kveldi leggj-
um vér oss til svefns án
þess að bera neinn kvíð-
boga fyrir að hjartað
hætti að slá og lungun
hætti að anda á meðan
vér sofum og ekkert vit-
um af oss, og þó vitum
vér ekki hvað kemur
hjartanu til að slá og
lungunum til að anda ...
En hver er þessi frá-
bæri huldi kraftur sem
setur allt þetta í hreyf-
ingu og viðheldur
henni? Vér köllum það
lífið en vitum þó ekki
sem var í eigu Ólafs
Finsen læknis, sem með-
al annars er þekktur fyr-
ir skelegga framgöngu í
spönsku veikinni 1918.
Skýringarmynd af hjarta,
úr gamalli kennslubók.
hvað lífið er; vér vitum
aðeins að það er guðs
gjöf og að í honum lifum
vér, öndum vér og hrær-
umst vér.
Jónas Jónassen landlæknir
(f. 1840, d. 1910). Um eðli og
heilbrigði mannlegs Ukama, 1879.
Að gæta að
sjálfum sér
Það er, því miður, og
hefir lengstan aldur verið
heimskuleg meining
manna að einum mætti
standa á sama hvernig
öðrum liði, einkum ef
hann var í öðru héraði
eða annarri stétt ... En
þessu er ekki þannig var-
ið, sem betur fer, því ef
svo væri þá væru öll boð
kristinnar trúar um
mannelsku og aðstoðar-
semi ekki nema hégómi
og eintómur misskilning-
ur. Öll óregla og ógæfa
bæði manna og þjóða er
komin af því að menn
hafa ekki gætt nema að
sjálfum sér, og einmitt
með því gætt allra síst að
sjálfum sér.
Jón Sigurðsson forseti (f. 1811,
d. 1879). Ný fclagsrit, 1842.
Um vanann
Það gengur tregt að
venja vonda náttúru á
hið góða, hitt er létt að
temja góða á hið vonda.
Jón Vídalín biskup (f. 1666,
d. 1720). Vídalínspostilla.
8 HEILBRIGÐISMÁL 2/1995