Heilbrigðismál - 01.06.1995, Blaðsíða 34

Tómas J<
Af stað
Þriðji hver íslendingur er of feit-
ur. Þetta hefur komið fram í rann-
sóknum Hjartaverndar og Mann-
eldisráðs. Skýringin er einföld: Fólk
borðar of mikið og hreyfir sig ekki
nóg. Lausnin byggir á báðum þess-
um þáttum, eins og Gísli Einarsson
læknir komst að orði í grein í Heil-
brigðismálum fyrir nokkrum árum:
„Til að ná varanlegum árangri við
að ná af sér aukakílóum dugir ekki
einungis að breyta mataræði. Fólk
verður einnig að hreyfa sig meira
en áður."
Könnun sem Hagvangur gerði á
síðasta ári fyrir Heilbrigðismál sýn-
ir að fleiri stunduðu líkamsrækt
reglulega þá heldur en fimm árum
áður, eða fjórir af hverjum tíu full-
orðnum samanborið við þrjá af
hverjum tíu. En betur má ef duga
skal. Ekki verður annað sagt en
margir kostir bjóðist til heilbrigðrar
hreyfingar, utan húss sem innan.
Sem dæmi má nefna götuhlaup,
sem njóta sífellt meiri vinsælda.
Undanfarin sjö ár hefur Krabba-
meinsfélagið staðið fyrir svonefndu
Heilsuhlaupi í sumarbyrjun, bæði í
Reykjavík og annars staðar á land-
inu. Þegar hlaupinu var hleypt af
stokkunum fyrir sjö árum var lítið
vitað um hvort samband væri milli
líkamsræktar og krabbameins en
nú er það að koma sífellt betur í
ljós. Ástæða er til að benda á grein
sem birt er í þessu blaði um líkams-
rækt og brjóstakrabbamein. Þar
kemur fram að hægt er að draga
verulega úr hættu á þessum sjúk-
dómi með því að hreyfa sig reglu-
lega.
Nú er einnig farið að líta á hlaup
sem leið til að losna frá reykingum.
Sigurður Snævarr hagfræðingur
hefur lýst reynslu sinni í blaða-
grein: „Yfirgnæfandi meirihluti
reykingamanna vill hætta að
reykja, ég var einn af þeim og
löngu búinn að gefa upp alla von.
Ég er sannfærður um að ég hafi
hlaupið frá vandanum. Ef ég væri
ekki á hlaupum væri ég löngu byrj-
aður að reykja á ný." Pétur Ingi
Frantzson, sem hljóp heilt maraþon
í sumar, sagði í útvarpsviðtali að
þegar hann var að byrja að hlaupa
fyrir þrem árum hefði hann komist
að raun um að reykingar og hlaup
færu ekki saman. Hann varð að
velja á milli og ákvað að hætta að
reykja vegna þess að það var auð-
veldari kostur!
En líkamsrækt er ekki aðeins fyr-
ir þá sem eru of feitir eða reykja.
Hún er góð fyrir alla. Sveinn Magn-
ússon héraðslæknir sagði í blaða-
grein í sumar: „Þeim fjölgar sífellt
sem kunna að meta þá líkamlegu
og andlegu upplyftingu og vellíð-
an, sem rösk hreyfing skapar. Hæfi-
leg áreynsla veitir aukinn þrótt og
þrek og útiveran tilbreytingarík
tengsl við mannlíf, bæjarlíf eða
náttúru á þægilegan hátt."
Fyrr á þessu ári voru birtar tvær
merkar greinar í bandaríska lækna-
tímaritinu JAMA um gildi hreyf-
ingar. í febrúar var sagt frá víðtæk-
um athugunum á áhrifum hóflegr-
ar hreyfingar á heilsu og líðan.
Niðurstaðan var sú að hægt væri
að draga úr hættu á hjartasjúkdóm-
um, beinþynningu, ristilkrabba-
meini og fleiri sjúkdómum með því
að reyna eitthvað á sig daglega.
Áreynslan þarf ekki að vera mikil,
gönguferðir, garðvinna og annað í
þeim dúr gerir sitt gagn. Aðalatrið-
ið er að velja sér íþrótt eða athöfn
sem veitir ánægju því að þannig
eru mestar líkur á að áreynslan
verði óaðskiljanlegur hluti af dag-
legu lífi.
í maí voru birtar niðurstöður frá
Harvard háskóla sem sýndu að
þeir sem reyndu mest á sig voru í
fjórðungi minni hættu á að deyja en
þeir sem reyndu minnst á sig. Þetta
er talið sýna ótvírætt að líkamsrækt
sem stunduð er reglulega lengir líf-
ið. Ávinningurinn virðist vera í
réttu hlutfalli við það hve mikið er
æft.
Ekki er lengur til setunnar boðið,
eins og stundum er sagt. Þeir sem
láta sér annt um heilsuna ættu að
hafa í huga að lítil hreyfing er betri
en engin og að mikil hreyfing er
betri en lítil. Það er aldrei of seint
að fara af stað þó eftir meiru sé að
sækjast ef byrjað er fyrr en seinna. í
nýlegri rannsókn var sýnt fram á
aukna færni aldraðra sem stunda
einhverja líkamsrækt og fullyrt að
betra væri að hreyfa sig í ruggustól
en að hreyfa sig ekki!
jónas Ragnarsson,
ritstjóri.
34 HEILBRIGÐISMÁL 2/1995