Heilbrigðismál - 01.06.1995, Page 31

Tómas Jónasson
Banaslysum í umferðinni fækkar
Betra ástand hér en í flestum löndum Evrópu
Dánartíðni úr umferðarslysum
hér á landi hefur á síðustu tuttugu
árum lækkað um helming meðal
kvenna og um rúman fjórðung
meðal karla, samkvæmt nýjum út-
reikningum sem byggðir eru á dán-
artölum frá Hagstofunni. Er þá tek-
ið tillit til fjölgunar íbúa á þessu
tímabili og stuðst við svokallaða
aldursstaðlaða tíðni. Árin 1971-75
var dánartíðni meðal kvenna að
meðaltali 7,4 á ári miðað við
100.000 en var árin 1991-93 komin í
3,7. Hliðstæðar tölur fyrir karla eru
16,7 og 12,3. Þetta er sérstaklega at-
hyglisvert í ljósi þess að á sama
tíma hefur bílafjöldinn tvöfaldast.
Svo virðist sem dauðsföllum hafi
fækkað mest í yngstu aldurshópun-
um. Þá benda dánartölur til þess að
minna sé um það en áður að bana-
slys stafi af því að ökumenn missi
stjórn á ökutækjum, sem velta þá út
af vegum.
Island kemur vel út í samanburði
við aðrar þjóðir, samkvæmt gögn-
um frá Álþjóða heilbrigðismála-
stofnuninni. Þar erum við í fimmta
sæti af nær þrjátíu þjóðum í Evr-
ópu og fáar þjóðir í öðrum heims-
álfum standa sig betur. Ef tekið er
tillit til bílafjölda verður saman-
burðurinn ennþá hagstæðari fyrir
okkur. Sem dæmi má nefna að í
Portúgal eru helmingi færri bílar en
hér en banaslysin samt þrefalt
fleiri, hvort tveggja miðað við íbúa-
fjölda.
Þegar litið er til þróunarinnar í
öðrum löndum síðasta áratuginn
má sjá að ástandið hefur batnað
einna mest í Ástralíu, sem hefur
verið framarlega í umferðarörygg-
ismálum. Lítil breyting hefur orðið
í Svíþjóð, Finnlandi og Frakklandi
en ástandið hefur versnað á Spáni
og í Ungverjalandi, svo að dæmi
séu tekin.
Á undanförnum árum hafa ýms-
ar ráðstafanir verið gerðar til að
draga úr slysum í umferðinni hér á
landi og nægir þar að nefna notkun
bílbelta og ökuljósa. Enn er hægt að
gera betur. Rannsóknir sýna að
loftpúðar í bílum minnka líkur á
banaslysum um fjórðung. Þá má
gera ráðstafanir til að auka notkun
reiðhjólahjálma, fækka undanþág-
um frá bílbeltaskyldu og reyna að
draga úr ökuhraða.
Dánartíðni
í nokkrum
löndum Evrópu
Miðað við 100.000 manns.
World Health Statistics
Annual 1993.
Karlar Konur
Noregur 9,4 4,4
Bretland 10,7 3,8
Svíþjóð 10,7 5,0
Holland 11,1 3,9
fsland 12,3 3,7
Finnland 14,2 6,3
Danmörk 14,5 4,7
Þýskaland 19,0 6,2
Austurríki 20,2 6,6
Ítalía 21,1 5,8
Frakkland 22,7 7,6
Belgía 24,9 8,7
Spánn 28,6 8,0
Grikkland 30,5 8,3
Portúgal 40,7 9,8
Litháen 44,5 12,2
Lettland 60,4 14,1
14 ára og yngri
15-24 ára
Breytingar á dánartíðni
Miðað við 100.000 manns.
Karlar Konur
1971-75 15,7 7,4
1976-80 15,8 6,1
1981-85 13,4 5,2
1986-90 13,2 7,0
1991-93 12,3 3,7
25
39
a i a
40
64
ara
65
eldn
a ra

Aldur þeirra sem látast í umferðinni Meðalfjöldi á ári, 1984-1993.
14 ára og yngri 3
15-24 ára 8
25-39 ára 5
40-64 ára 4
65 ára og eldri 5
25
HEILBRIQÐISMÁL 2/1995 31