Heilbrigðismál - 01.06.1995, Blaðsíða 29

líkt og gert er við konur vegna
brjósta- og leghálskrabbameins.
Ekki er talið réttlætanlegt, enn sem
komið er, að leita að þessu krabba-
meini hjá einkennalausum körlum.
Kemur hér aðallega til þrennt.
í fyrsta lagi kemur blöðruháls-
kirtilskrabbamein oftast fram hjá
mjög fullorðnum karlmönnum og
ekki víst að greining þess í tíma
lengdi eða bætti líf þeirra enda um
marga aðra sjúkdóma að ræða sem
geta orðið fyrri til að valda ein-
kennum eða dauða. Geta má þess
að meðalaldur íslenskra karla við
greiningu blöðruhálskirtilskrabba-
meins er um 74 ár en meðalaldur
kvenna við greiningu legháls-
krabbameins er innan við 50 ár.
í öðru lagi má gera ráð fyrir að
með hópleit greindust einstaklingar
með krabbamein sem annars hefðu
aldrei fundist né haft einkenni.
Þessi hópur þarf því ekki á meðferð
að halda.
í þriðja lagi halda margir læknar
því fram að sú staðbundna meðferð
^ sem í boði er sé ekki nægjanlega
2 góð til að lækna sjúkdóminn eða
1 lengja líf og hafi í för með sér of
s. marga fylgikvilla og skerðingu á
Lífshorfur hafa batnað
Hundraðshlutfall þeirra sem greinst hafa
með krabbamein í blöðruhálskirtli og eru á
lífi eftir 1 og 5 ár.
2 ár 5 ár
1956-1965 56% 24%
1966-1975 63% 32%
1976-1985 78% 38%
1986-1990 84%
lífsgæðum. Allt eru þetta gild rök
og mikilvægt að ákvörðun liggi fyr-
ir, áður en haldið er af stað í hóp-
leit, hvaða meðferð eigi að beita
finnist krabbameinið og einnig
hvort sú meðferð komi til með að
hindra ótímanbæran dauða af völd-
um meinsins.
Árvekni þörf
Læknar eiga yfirleitt ekki í erfið-
leikum með að greina sjúkdóminn
en hins vegar er erfitt að spá fyrir
hverjir þeirra sem greinast með
staðbundinn sjúkdóm fá einkenni
síðar á ævinni eða deyja úr sjúk-
dómnum. Nýjustu rannsóknir miða
meðal annars að því að finna betri
spágildi og rýna betur í starfsemi
krabbameinsfrumanna við grein-
ingu, með von um að svarið leynist
þar. Ef beita á hóprannsókn yrði
væntanlega leitað að krabbamein-
inu hjá körlum á aldrinum 50-70
ára og jafnvel fyrr ef ættarsaga er
fyrir hendi.
Enda þótt hóprannsókn sé ekki
talin fýsileg er sjálfsagt fyrir karl-
menn að leita til læknis ef einkenni
eru frá þvagfærum og einnig ef ná-
kominn ættingi hefur krabbamein
í blöðruhálskirtli. Einkennalausir
karlmenn geta að sjálfsögðu leitað
læknis, að eigin frumkvæði, til að
láta skoða sig og rannsaka með til-
liti til krabbameinsins. Þeir ættu þó
að hafa í huga áður en leitin hefst
hvað ákvarðanir þarf að taka grein-
ist sjúkdómurinn hjá þeim. Ef sjúk-
dómurinn er staðbundinn stendur
valið á milli reglubundins eftirlits,
geislameðferðar eða skurðaðgerðar.
Geislameðferð og skurðaðgerð geta
haft veruleg áhrif á lífsgæði og þó
svo niðurstaðan verði, eftir grein-
Tengsl við
fæðu?
Tíðni krabbameins í
blöðruhálskirtli er lág hjá
japönskum karlmönnum en
þar í landi er neysla dýrafitu
lítil. Flytjist Japanir hins veg-
ar til Bandaríkjanna (þar
sem neysla dýrafitu er mikil)
eykst tíðni sjúkdómsins
verulega í niðjum þeirra.
Hugsanlegt er að skýringa
sé ekki eingöngu að leita í
neyslu á dýrafitu því að
sojaprótein, sem er mikil-
vægur þáttur í fæðu í Asíu-
löndum, hefur hugsanlega
verndandi áhrif.
Á þingi þvagfæraskurð-
lækna sem haldið var í
Bandaríkjunum í vor kom
fram að nú er verið að rann-
saka áhrif vítamína og snefil-
efna á myndun krabbameins
í blöðruhálskirtli. Einkum er
athyglinni beint að A-víta-
míni og selen. Hægt hefur
verið að hægja á æxlisvexti í
dýrum, sem sýkt hafa verið
af krabbameini í blöðru-
hálskirtli, með því að setja
þau á fitusnautt fæði.
Það er því ýmislegt sem
bendir til þess að með því að
neyta fitusnauðrar og víta-
mínríkrar fæðu geti karl-
menn minnkað líkurnar á
því að fá blöðruhálskirtils-
krabbamein og jafnvel hægt
á vexti sjúkdómsins ef hann
er til staðar. E. /.
HEILBRIGÐISMÁL 2/1995 29