Fróðskaparrit - 01.01.2007, Blaðsíða 78

Fróðskaparrit - 01.01.2007, Blaðsíða 78
76 NAKRAR HUGLEIÐINGAR UM HVUSSU SAGNORÐINI BLÍVA OG VERÐA KOMA FYRI í NÚTÍÐAR MUNNLIGUM FØROYSKUM meir um seg í skrivliga málinum. Har ein einføld broyting sum hendan ikki er loysn- in, krevur ‘gott føroyskt’, at vit umskriva setningin t.d. soleiðis: (bb) Tá blciv hann sjøkkcmðnr ->Av hesum skelkaðist hann illa / Tá í'iørciist hann bilsin / etc. í talaða málinum er tað kortini ikki altíð, hetta virkar. Talan er knapplig og kemur av sær sjálvum, og tann, sum talar hevur ikki sama møguleika at rætta málið, sum tá tað verður skrivað. Venás undrast yvir, at ‘verte’ (av norrøna ‘verða’) hvarv úr ný-norsku málførunum, tá tað varð trokað burtur av ‘blífa’ og/ella ‘bida’, eftir sum sagnorðið hóast alt má hava havt “ein ovleg viktig grammatisk funksjon og følgjeleg har vore særs fre- kvent” (Venás, 1967:149). Hann kemur til ta niðurstøðu, at tað má hava verið “lyd- voksteren som har vore den viktigaste ár- saka til at verte mange stader var mindre brukande, og sáleis ikkje vart tevleført and- synes andre verb” (Ibid. 1967:149). Eisini Markey gevur umleið somu grundgeving um somu tiigongd í svenskum (Markey, 1969: 191-192). Henda sama niðurstøða man óivað vera viókomandi viðvíkjandi verða í nútíðar før- oyskum. Harumframt kann hugsast, at um aðrir framburðarhættir í tátíð verða tiknir fram um verða í skrivliga málinum fyri at tryggja greidleika, kann hetta føra til, at sagnorðið við tíðini er á veg út úr málinum, ella, at tað fyri eina tíð hevur serliga merk- ing, og tí einahelst verður at frnna í serligum høpi. Eitt fyribrigdi, sum kann tala ímóti tilikari íkomu í fyrsta umfari, kann vera, at tað í føroyskum framvegis er ikki samanfall millum eintals- og fleirtalsformin av hesum sagnorðinum. Hettar seinasta sigst hjá Falk & Torp (1900) at hava verið ein týðandi orsøk til at ‘ varda’ varð troðkað burtur av ‘bliva’ (endurgivið hjá Markey, 1969:7). Hóast hetta er so, vil árinið uttaneftir, báði úr donskum og enskum, óivað verða týðandi íyri støðuna fyri framman. 4.2. Nøkur orð um, hvussu blíva og verða koma fyri í tilfarinum Samanborið við skrivliga tilfarið á Føroya- málsdeildini á Fróðskaparsetri Føroya vísa hagtølini frá teim 118 fyrmevndu samrøð- unum eina aðra prosentvísa útbreiðslu. Tá talt varð upp, vísti úrslitið 161 dømi við blíva og 149 við verða. Ritmyndin byggir á, at bert eitt dømi av hvørjari tíð av sagn- orðinum er talt upp fýri hvørt heimildarfólk. Hetta vil siga, at um sama tíðin varð nýtt fleiri ferðir av sama heimildarfólki, varð tað kortini bert talt sum eitt dømi (sí fylgiskjal 1). 4.2.1 Nútíðar tolsøgn — varandi leiti (Presens passiv - durativt aspekt) Bert í nútíð er nóg mikið av tilfari til staðar at geva nóg nógv dømi til greining av úrslit- um og viðgerð av orsøkum til útbreiðsluna av sagnorðunum og merking teirra. Av somu orsøk verður úrdráttur úr hesi tíðini. Greiningin vísir, at tað í føroyskum er verða - og ikki blíva - ið tekur plássið hjá avmarkaða sagnorðinum, tá sagt verður frá støðu ella varandi umstøðum. At verða so týðiliga verður valt fram um blíva í leitinum
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172
Blaðsíða 173
Blaðsíða 174
Blaðsíða 175
Blaðsíða 176
Blaðsíða 177
Blaðsíða 178
Blaðsíða 179
Blaðsíða 180
Blaðsíða 181
Blaðsíða 182
Blaðsíða 183
Blaðsíða 184
Blaðsíða 185
Blaðsíða 186
Blaðsíða 187
Blaðsíða 188
Blaðsíða 189
Blaðsíða 190
Blaðsíða 191
Blaðsíða 192
Blaðsíða 193
Blaðsíða 194
Blaðsíða 195
Blaðsíða 196
Blaðsíða 197
Blaðsíða 198
Blaðsíða 199
Blaðsíða 200
Blaðsíða 201
Blaðsíða 202
Blaðsíða 203
Blaðsíða 204
Blaðsíða 205
Blaðsíða 206
Blaðsíða 207
Blaðsíða 208
Blaðsíða 209
Blaðsíða 210
Blaðsíða 211
Blaðsíða 212

x

Fróðskaparrit

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Fróðskaparrit
https://timarit.is/publication/15

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.