Samtíðin - 01.11.1934, Blaðsíða 5

SAMTÍÐIN
Skömmu eftir að ísland lenti
undir valdi Norðmanna skildi með
tungunum, og síðan hafa Norður-
landatungurnar verið fjórar; hér
er ekki talin finskan, vegna þess,
að sú tunga er af alt öðrum má!-
stofni en hinar aðrar Norðurlanda.
tungur. Rétt upp úr því, eða
1397, tókst Margréti Valdimars-
dóttur Danadrotningu að sameina
öll Norðurlönd undir sína krúnu.
Að nafninu til voru þau ekki sam-
einuð í eitt ríki, heldur var svo
kallað, að þau væri sjálfstæð. Það
var þó ekki nema nafnið eitt, því
að Danir höfðu yfirtökin, og
reyndist sambandið ekki hentara
en það, að það splundraðist 1523,
er Svíþjóð gekk undan. Hafði það
þá staðið með mestu harmkvæl-
um í 126 ár, og höfðu engvir un-
að sambandinu nema Danir, sem
í’éðu þar löguni og lofum. Noreg-
ur og Island urðu eftir það enn
í sambandi við Danmörku um
skeið og undu illa sínum hag, því
að þeim var stjórnað sem hverj-
um öðrum lýðlendum, enaa
reyndu þau eftir mætti að ná
sjálfstæði sínu. Noregi tókst að
komast undan Danmörku 1814 og
uá sjálfstæði sínu að miklu leyti,
en lenti þó þá í konungssambandi
við Svíþjóð, en kunni því aldrei
og tókst að brjótast undan því
1905 og hefir verið alsjálfstætt
ríki síðan. Island var enn í sam-
bandi við Danmörku fram til
1918, en náði þá sjálfstæði sínu
að fullu, og er nú og allir
vita í uppsegjanlegu konungssam-
bandi við Dani, og má því segja,
að ríkjaskipun sé nú hin sama á
Noi’ðurlöndum, að því er til þess-
ara ríkja kemur, eins og var fyrir
1262. Þess ber enn að geta, að um
mörg hundruð ár, og alveg fram
á 18. öld, voru Danir og Svíar í
sífelldum ófriði hvorir við aðra og
vegnaði ýmsum betur.
Þetta lítilfjörlega yfirlit er al-
ment mjög lærdómsríkt, því að
það sýnir, að ríkjaskipun annars-
vegar og þjóðemi og tunga hin3-
vegar er alveg óskilt hvað öðru,
og að frændsemi og menningar-
samband þegna er ekki nægileg
undirstaða undir sameiginlegu
ríki. En sérstaklega er það mjög
lærdómsríkt að því er til Norður-
landa sjálfra tekur, því að það
sýnir glögglega og sannar, að
samvinna Norðurlandaríkjanna
getur með engu móti bygst á
sameiginlegu stjórnarfari eða
einni ríkisheild, því að það hefir
kostað Norðurlandaþjóðrnar alda-
strit og baráttu, að skilja ríkin
sundur aftur eftir að þau mistök
höfðu orðið, að ríkin voru samein-
uð. Það er því jafnframt sýnt og
sannað, að pólitískt samstarf
milli ríkjanna getur aðeins verið
mjög takmarkað og hlýtur að
byggjast á fullkomnu sjálfstæði
og fullveldi hvers einstaks rík-
i
is.
Þess verður hér að geta, að í-
byrjun aldarinnar, sem leið, slædd-
í ist Finnland inn í hóp Norður-
3