Samtíðin - 01.05.1948, Blaðsíða 12

8
SAMTÍÐIN
í löndum, og hafði þessi atburður
þá mikil áhi’ií' á mig, útlendinginn.
Nú kunnið þið að spyi’ja: „Ætli
stéttamunurinn á lslandi hafi ekki
aukizt að ýmsu leyti í sti’íðinu?“
Mikill sti’íðsgróði hefur að sjálfsögðu
haft slæm áhrif á suma Islendinga.
En samt held ég, að lítið bei’i meir
á stéttanxun á Islandi nú en fyrir
sti’íð. Það eru íslenzkir sjómenn, sem
mest hafa lagt í hættu á stríðsárun-
um og hafa auk útgerðar- og kaup-
sýslumanna auðgazt mest. Aftur á
rnóti held ég, að verzlunai’fólk og
kennarar hafi borið minnst úr být-
um í stríðinu, því að kaup þeirra
stétta hækkaði lengi vel sáralítið
þrátt fyi’ir mikla og tilfinnanlega
dýrtíð. Vöruskortur var hins vegar
enginn, nema hvað nýja ávexti skorti
tilfinnanlega. Nóg var af reyktóbaki,
vindlum og enskum og amerískum
vindlingum. En gamlir rnenn kvört-
uðu stundum undan skorti á dönsku
nef- og munntóbaki. Húsnæðisvand-
í’æðin voru það eina, sem verulegri
óánægju olli.
Vegna þess hve kaupið hækkaði
gífui’lega í Reykjavík samfara stór-
aukinni eftirspurn eftb’ vinnuafli,
streymdi fjöldi fólks þangað hvað-
anæva úr sveitum landsins, og hafði
slíkt ill áhrif Ixæði á sveitalífið og
eins á lífið í höfuðstaðnum. Afleið-
ingin vai’ð m. a. geysilegur fólks-
skortur í sveitunum og húsnæðis-
skortur í Reykjavík.
Ekki skorti Islendinga áfengi. Rík-
ið sá fyrir því. En tilhögunin á á-
fengissölunni var um tíma næsta
lirosleg. Til þess að fá áfengi „í í’ík-
inu“ þurftu menn að uppfylla viss
skilyx’ði. Þeir urðu að þykjast ætla
að halda einhverja veizlu, t. d. í til-
efni af töðugjöldum, risgjöídum o. s.
frv. og fengu þá margar i'löskur.
Heyrt hef ég þess getið, að sumir
menn hafi þótzt gifta sig tvisvar í
sönxu vikunni, til þess að ná sér í
vín út á brúðkaupið, en ekki veit ég
um sönnur á slíku.
Þið hafið ef til vill oft velt því
fyi’ir ykkur, hvernig Islendingar líti
nú á Kaupmannahöln í samanburði
við London og stæi’stu bæi Banda-
ríkjanna, síðan allt samband við
Danmörku rofnaði 1940. Islendingar
eru að sjálfsögðu orðnir talsvert
handgengnir enskum og amerískum
stórbæjum og meira en áður var.
Hins vegar er mér kunnugt urn, að
þeir líta nú á Höfn sem eins konar
höfuðstað allrar Evrópu. Arið 1948
litu Islendingar svo á, að Þjóðverj-
ar hefðu fai’ið betur með Danmörlui
en önnur hernumin lönd, og voru
þeir þeirn þakklátir fyrir það. Sarnt
gi’unaði fólk, að ekki væri allt með
felldu í Danmörku, og ýmsir, sem
áttu þar skyldfólk, voru einatt næsta
áhyggjufullir um Jxess hag. Þess
vegna voru Islendingar rnjög áfjáð-
ir í að fi’étta al' ástandinu í Dan-
möi’ku, og löng samtöl birtust í ís-
lenzkum blöðum við það fólk, sem
einhvern veginn slapp frá Danmörku
til Islands.
Stríðið hafði ýmsa örðugleika í
för með sér fyrir íslenzka stúdenta
eins og í’aunar stúdenta annarra
þjóða. En þó held ég, að fullyrða
megi, að hlutur þeirra l'yrrnefndu
hafi hlutfallslega orðið stórum betri
en þeirra síðarnefndu'. Það olli ís-