Fréttablaðið - 30.12.2009, Page 43

H A U S
MARKAÐURINN 15MIÐVIKUDAGUR 30. DESEMBER 2009
V I Ð Á R A M Ó T
Á
rsins 2009 verður ef-
laust minnst fyrir að
vera ár endurreisnar í
íslenskri hagsögu. Eftir
að gjaldeyris- og banka-
kreppan brast á árið 2008 voru fjöl-
mörg verkefni sem biðu úrlausn-
ar á árinu 2009. Í efnahagsáætlun
Alþjóðagjaldeyrissjóðsins og ís-
lenskra stjórnvalda sem gerð var í
nóvember 2008 voru lagðar línurn-
ar í þessum verkum þar sem stefnt
var að því að ná gengi krónunnar
stöðugu, styrkja stöðu ríkissjóðs og
að endurreisa íslenskt bankakerfi.
STÖÐUGLEIKINN MIKILVÆGUR
Ýmislegt hefur áunnist í þessum
stefnumálum á árinu. Með höftum á
gjaldeyrismarkaði, háum stýrivöxt-
um Seðlabankans og þar til nýver-
ið inngripum Seðlabankans á gjald-
eyrismarkaði hefur náðst að halda
krónunni stöðugri um hríð. Hefur
sá stöðugleiki verið efnahagslífinu
mikilvægur og kærkomið skjól til
uppbyggingar. Með þessum aðgerð-
um hefur verðbólgan hjaðnað all-
nokkuð og svigrúm skapast fyrir
lækkun vaxta. Hvorutveggja hefur
verið jákvætt þó að enn sé verð-
bólgan talsvert mikil og vextirnir
háir. Reikna má með því að höft-
in verði áfram hér á næsta ári að
minnsta kosti en að vextirnir lækki
frekar og verðbólgan hjaðni.
ENN MARGT ÓGERT
Endurreisn bankakerfisins hefur
gengið betur en upprunalega var
áætlað. Er nú orðið ljóst að eigin-
fjárframlag ríkissjóðs til bank-
anna er mun minna en reiknað var
með eftir hrunið og munar þar ríf-
lega 200 milljörðum króna. Þá er
erlent eignarhald bankanna kost-
ur en meðal annars má vænta að
það geri erlenda fjármögnun þeirra
mögulega fyrr en ella. Þrátt fyrir
þennan áfanga er enn margt ógert
við uppbyggingu bankakerfisins en
á nýju ári blasir við að leysa þarf
úr ýmsum málum í sparisjóðakerf-
inu og koma fjármálamörkuðum í
eðlilegra horf.
KREFJANDI VERKEFNI
Langtímaáætlun í ríkisfjármálum
leit dagsins ljós á árinu þar sem
lýst er með hvaða hætti ríkisstjórn-
in ætlar að láta enda ná saman á
næstu árum og byrja að greiða upp
skuldir. Leyft verður að innbyggðir
sveiflujafnarar ríkisfjármála virki
áfram en að hallinn á ríkissjóði sé
minnkaður bæði með niðurskurði
ríkisútgjalda og hækkun skatta.
Ljóst er að þrátt fyrir aðgerðirnar
verður ríkissjóður hvetjandi fyrir
eftirspurn í landinu á næsta ári og
hjálpar þannig til við að hefja það
upp úr þeirri kreppu sem þá verð-
ur í algleymingi. Aðgátar er þörf
í þessum málum þar sem skulda-
staða ríkissjóðs hefur versnað all-
verulega núna í hruninu og verk-
efni næstu ára verður að grynnka
á þeim skuldum.
MINNI KREPPA
Kreppan á árinu 2009 hefur ekki
verið eins mikil og fyrst var reikn-
að með. Spár um þróun landsfram-
leiðslu hljóðuðu fyrst upp á nær tíu
prósenta samdrátt á árinu en nú er
líklegt að samdrátturinn hafi verið
um eða innan við sjö prósent. Að
sama skapi hefur atvinnuleysi ekki
vaxið jafn skarpt og búist var við.
Ljóst er þó að samdrátturinn er
ærinn og atvinnuleysið meira en
Íslendingar hafa áður þurft að búa
við. Eignir hafa lækkað í verði og
skuldir hækkað og hefur því efna-
hagsleg staða fyrirtækja og heimila
versnað umtalsvert á afar skömm-
um tíma. Kreppan er þannig ein sú
erfiðasta sem hagkerfið hefur þurft
að ganga í gengum.
MIKILVÆGT AÐ OPNA HAGKERFIÐ
Árið 2010 verður að öllum líkindum
árið þar sem hagkerfið finnur botn
kreppunnar. Kaupmáttur ráðstöf-
unartekna á enn eftir að dragast
saman sem og einkaneyslan. Fjár-
festing á einnig eftir að finna botn-
inn og sömuleiðis húsnæðisverð.
Unnið verður að úrlausn í fjárhags-
vanda fyrirtækja og heimila og má
reikna með því að uppsveiflan verði
drifin af erlendri fjárfestingu og
útflutningi sem nú nýtur góðs af
lágu raungengi og því að fjármála-
kreppan hefur ekkert skert helstu
náttúruauðlindir landsins. Þó svo
að botninn í kreppunni finnist á
næsta ári mun endurreisnarstarf-
ið halda áfram hér á næstu árum.
Þar er afar mikilvægt að opna hag-
kerfið á ný og byggja undir traust
þess.
Ingólfur H. Bender, forstöðumaður Greiningar Íslandsbanka:
Ár endurreisnar í íslenskri hagsögu
Við bjóðum nákvæmlega
jafn margar tegundir af
debetkortum og fólk þarf.
Eina.
Netgreiðsluþjónusta
Gjaldeyrisreikningar
Sparnaðarreikningar
Yfirdráttur
Varfærni, einfalt þjónustuframboð og örugg
vinnubrögð skipta öllu máli fyrir fólk og fyrirtæki.
Þannig á banki að vera.
Það er minna mál að skipta um
banka en þú heldur.
Hafðu samband í síma 540 3200.
Borgartúni 26 · www.mp.is
Debetkort
Launareikningur
Kreditkort
Netbanki
Sigríður Einarsdóttir, þjónustustjóri.
hagræði í rekstri sínum, líkt
og einkageirinn hefur gert eða
er að fást við. Með því er hægt
að draga úr skattahækkunum,
sem eru þó óumflýjanlegar að
einhverju marki við núverandi
aðstæður.
Það er miður að einfaldleika
og gagnsæi skattkerfisins hafi
verið fórnað að einhverju leyti
við þessar breytingar; mögulegt
hefði verið að afla aukinna tekna
innan óbreytts kerfis. Hér tak-
ast greinilega á tekjujöfnunar-
og tekjuöflunarsjónarmið, sem
er hápólitískt mál og gamalt bit-
bein hægri- og vinstrimanna.
Mikilvægasti lærdómur síðustu
ára er að við verðum að stunda
hér atvinnustarfsemi sem bygg-
ir á raunverulegri samkeppnis-
stöðu. Til þess að svo megi verða
þurfum við að gefa okkur tíma
til að leggja traustar undirstöður.
Það þýðir að við verðum að leggja
enn ríkari áherslur á menntun,
nýsköpun, rannsóknir og þróun.
Það verða undirstöður farsæls
atvinnulífs á Íslandi á komandi
árum og áratugum.