Samtíðin - 01.10.1939, Blaðsíða 22

18
SAMTÍÐIN
eg fékk jafnhliða skólastjörastarfi
minu. I erindisbréfinu segir: „Skul-
uð þér gera tillögur um starfshætti
og námsskrá heimavistarbarnaskóla
í sveitum. . . Er til þess ætlast, að
rannsókn yðar og' athugun beinist
að öllu því, er snertir umbætur á
barnafræðslu og uppeldi í sveita-
skólum“. Áður var nokkur reynsla
fengin fyrir starfrækslu heimavist-
arskóla. Var starfsemin hér bygð á
þeirri reynslu.
Það lætur að líkum, að með því
starfi, sem eg hefi haft með liönd-
um hér við Reykjanesskólann, hef-
ir mér reynst örðugt, tímans vegna,
að ferðast um, kynna mér ástand
og aðstæður í hinum ýmsu lands-
hlutum. Ég fór því þá leið, að hafa
bréfasamband við kennara og ýmsa
•áhugamenn, um uppeldis- og
fræðslumál. Hafa þeir langflestir
snúist vel og drengilega við, látið
mér í té ýmsar athygliverðar upp-
lýsingar, sem vikið verður að síð-
ar.
Uppeldis- og fræðslumál eru
höfuðverkefni og viðfangsefni
hverrar kynslóðar. Eins og högum
vor íslendinga er háttað, og reynd-
ar allra menningarþjóða, þá falla
þessi verkefni einkum í skaut skóla
og heimila. Um árangurinn fer því
fvrst og fremst eftir því, hvernig
þessar tvær stofnanir eru vaxnar
starfi sinu, hvernig þær samstilla
krafta sína og vinna saman að úr-
lausn hins sameiginlega víðfangs-
efnís.
Uppeldi og fræðsla.
..Fjórðungi bregður til fósturs“ er
sagt, og er það vafalaust varlega á-
ætlað. Auðvitað er næsta erfitt að
draga skírar línur milli ])ess, livort
má sin meira, uppeldi eða eðli. En
uppeldi og fræðslu beitum vér, til
að leiða rangsnúið eðli vort á lieil-
brigðari brautir, að lyfta anda vor-
um frá sérhyggju til æðri sjónar-
miða, að tileinka oss menningararf
feðranna, veita viðtöku og kunna
að beita nýrri þekkingu og nýrri
tækni, án þess að missa fótfestu í
þjóðlegri menningu, sem orðið hef-
ir til fyrir lífsbaráttu kynslóðanna
og náið samlíf mannanna við nátt-
úru ættlandsins.
Hugsjónin er vaxandi siðferði-
legur þroski, sem birtist í fegurra
heimilislífi og hróðurlegu samstarfi
i þjóðfélaginu, ásamt frjóum vexti
í listum, vísindum, bókmentum og
áthafnalífi.
Up])eldið og' fræðslan, til ills eða
góðs, byrjar svo að segja frá fæð-
ingu. Það er fyrst og fremst í hönd-
um foreldranna. Síðar gætir meir
og meir áhrifa frá öllu heimilisfólk-
inu og öðrum, sem umgangast barn-
ið, þar næst tekur skólinn nokkurn
hlut þess á sínar herðar, síðar er
það félagslífið, eins og það birtist
á hverjum tíma, bökmentir, útvarp,
kvikmyndir og ýms menningarleg
fyrirbrigði nútimans, nýjar stefnur
i trúmálum og stjórnmálum o. s.
frv., sem valda miklu um það,
hvernig sá fullveðja einstaklingur
er, sem þá og þá stendur frammi
fyrir því að stofna heimili og verða
starfandi og ábyrgur þegn í þjóðfé-
laginu. Erfðavenjur og tíska togast
á um einstaklinga og heilar kyn-