Fréttablaðið - 19.02.2010, Blaðsíða 16

16 19. febrúar 2010 FÖSTUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
MENNING: Páll Baldvin Baldvinsson fulltrúi ritstjóra pbb@frettabladid.is HELGAREFNI: Anna Margrét Björnsson amb@frettabladid.is og Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Jón Kaldal jk@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt
að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu
formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
ÖGMUNDUR JÓNASSON
Í DAG |
Þróunarfélag Keflavíkurflug-vallar kveðst hafa mikl-
ar væntingar um fjárhagsleg-
an ávinning og atvinnusköpun
vegna nýs einkarekins sjúkra-
húss á Suðurnesjum á vegum
fjármálamannsins Róberts
Wessman. Er talað um að sjúk-
lingar geti orðið allt að 1000 á
fyrsta ári starfseminnar, störf
sem skapist í tengslum við verk-
efnið nemi um 300 og heild-
artekjur af starfseminni geti
orðið 3,5 milljarðar á ári. Okkur
er kynnt þetta sem nýsköp-
un, framlag einkageirans til
atvinnuuppbyggingar, nánast
fundið fé.
Heilbrigðisþjónusta fyrir efnafólk
Ekki er það sannfærandi í
mínum huga að nýtt einka-
sjúkrahús á vegum fyrirtæk-
is Róberts Wessman og félaga
myndi ekki koma til með að seil-
ast ofan í vasa skattborgarans
eins og reynt er að láta í veðri
vaka. Vissulega er til í dæminu
að þróa hér á landi hreinrækt-
aðan einkarekstur í heilbrigð-
isþjónustunni eins og þekkist
í Bandaríkjunum og víða um
heim. Í Taílandi og á Suðurhafs-
eyjum hefur í seinni tíð verið að
eflast rekstur þar sem gert er
út á fjölþjóðlegan markað efna-
fólks og einstaklinga sem njóta
einkatrygginga.
Gert út á skattborgarann
Einkavæðingin í Evrópu er af
nokkuð öðrum toga. Í Evrópu
hugsa fjárfestar vissulega gott
til glóðarinnar þessa dagana því
þar sjá menn fram á að „mark-
aðir“ kunni að opnast með til-
skipunum ESB um verslun á
heilbrigðisþjónustu yfir landa-
mæri. Í þessu tilviki er það þó
hið opinbera sem ætlast er til
að borgi brúsann en ekki efna-
fólkið beint úr eigin vasa eða
með milligöngu einkatrygg-
inga. Innan Evrópusambands-
ins er þetta afar umdeilt og þá
ekki síst á Norðurlöndum þar
sem margir líta á þessa þróun
sem ógn við almannarekna heil-
brigðisþjónustu. Það sem hér
skiptir máli er að menn geri sér
glögga grein fyrir því að hér er
um að ræða útgerð þar sem afla-
miðin eru vasi skattborgarans.
Á Íslandi hefur ríkt sátt
Hér á landi höfum við búið við
sambland almannaþjónustu og
einkareksturs sem fjármagn-
aður er úr almannatrygging-
um, það er að segja með skattfé
okkar. Um þessa blöndu hefur
verið bærileg sátt þótt margir
hafi af því áhyggjur að landa-
mærin hafi færst um of í mark-
aðsátt.
En markalínur hafa verið
skýrar. Þannig hefur sú regla
verið við lýði að læknar eru
annaðhvort á samningi við ríkið
eða ekki. Landamærin á milli
hreinræktaðs einkareksturs og
„einka“reksturs sem fjármagn-
aður er af hinu opinbera hafa
verið nokkuð ljós. En hversu
skýr verða þau í framtíðinni?
Fjárfestar í nýjum sjúkrahúsum
tala um að flytja inn sérfræð-
inga til landsins og jafnframt
nýta starfskrafta sjálfstætt
starfandi sérfræðinga hér á
landi.
Sú spurning sem vaknar er þá
þessi: Munu íslenskir sjúkling-
ar leita inn á hina nýju einka-
spítala og krefjast hlutdeildar
hins opinbera í kostnaði? Ligg-
ur þetta í hugmyndinni? Munu
sjálfstætt starfandi læknar vilja
fá hið besta af báðum heimum,
starfa á einkaspítala en jafn-
framt fá greiðslur frá hinu opin-
bera í gegnum sjúkratrygging-
ar? Hér gilda ekki eingöngu
yfirlýsingar um ásetning manna
því við verðum í alvöru að velta
því fyrir okkur hvaða þrýsting-
ur verður uppi þegar nýr einka-
rekinn veruleiki lítur dagsins
ljós.
Hugsum áður en við framkvæm-
um
Um er að ræða hagsmuni sjúk-
linga, starfsfólks, skattgreið-
enda, almannaþjónustunnar
– og sjálfstætt starfandi sér-
fræðinga. Sú staða gæti nefni-
lega skapast á aðhalds- og nið-
urskurðartímum, að til varnar
almannaþjónustunni yrði nauð-
synlegt að draga úr framlagi
hins opinbera til einstaklinga
sem í dag starfa sjálfstætt og
þar með raska þeirri blöndu
sem við búum við. Þannig gætu
áform um stóraukinn einka-
rekstur snúist upp í andhverfu
sína – atlögu að sjálfstætt starf-
andi sérfræðingum sem hingað
til hefur verið sátt um.
Nú þarf að hugsa alla hluti til
enda. Stórkallalegar bisness-
hugmyndir með fyrirheitum um
blóm í haga hafa áður reynst
fallvaltar.
Höfundur er fyrrverandi
heilbrigðisráðherra.
Einkavædd heilbrigðis-
þjónusta er óhagkvæm
Heilbrigðismál
UMRÆÐAN
Jón Sigurðsson svarar Þorvaldi
Gylfasyni
Leitt er til þess að vita að vegið er að látnum manni í þeirri von
að enginn verði til andsvara. Þá er
því treyst að enginn svari neinu um
löngu gleymd mál. Löngu hraktar
ávirðingar eiga þannig að verða við-
urkenndar sem söguleg sannindi.
Þjóðkunnum blaðahöfundi varð þetta
á hér í Fréttablaðinu fimmtud. 18.febrúar sl. Þar
er því haldið fram að Vilhjálmur Þór hafi verið
sannur að sök í Olíumálinu gamla sem alræmt
varð á sínum tíma. Óþarft er að sitja undir
óhróðri þessum.
Niðurstaða Olíumálsins gamla varð sú að meg-
inefni þess varðaði ekki Vilhjálm Þór, heldur
aðra menn. Vilhjálmur Þór var sakfelldur fyrir
að hafa látið undir höfuð leggjast að
mæla beint fyrir um umsókn til gjald-
eyrisyfirvalda fyrir eitt lán sem Olíu-
félagið hf. veitti Sambandi íslenskra
samvinnufélaga haustið 1954. Í þessu og
öðrum þáttum málsins var Vilhjálmur
Þór ábyrgur sem stjórnarformaður, en
brotin athafnir annarra starfsmanna án
hans vitundar. Vilhjálmur var því í raun
brotaþoli.
Því er einnig haldið fram að Vilhjálm-
ur Þór hafi verið virðingarmaður Fram-
sóknarflokksins. Raunin var þó sú að
foringjar allra stjórnmálaflokkanna óttuðust
áhrif Vilhjálms Þórs og vissu að hann fór sínu
fram án atfylgis þeirra. Sannaðist þetta vel við
stjórnarmyndun árið 1950. Ekki verður setið
undir því lengur að menn sverti minningu þessa
merkismanns.
Höfundur er lektor við Háskólann í Reykjavík.
Minning Vilhjálms Þórs
JÓN SIGURÐSSON
Ágæt var ræða formanns Viðskiptaráðs á viðskiptaþingi á miðviku-
dag. Það er að segja fyrir þá sem tilheyra þeim klúbbi eða aðhyllast
þær kenningar og samfélagsgerð sem hann boðar og berst fyrir.
Skammirnar í garð stjórnvalda hafa hljómað sem tónlist í eyrum
þinggesta enda veit Viðskiptaráð fátt verra en stjórnvöld sem vilja
stjórna. Viðskiptaráð vill stjórnvöld sem búa svo um hnútana að
engu er að stjórna. Markaðurinn sér um sig sjálfur, segir Viðskipta-
ráð sem hefur þann megintilgang að gæta hagsmuna viðskiptalífsins
og koma almenningi í skilning um mikilvægi frjálsræðis í viðskipt-
um.
Liður í útbreiðslustarfinu voru skýrslur og greinar um útrásina og
bankana. Þetta er æðislegt, sagði Viðskiptaráð. Þetta er gjörsamlega
æðislegt. Svo hrundi þetta allt saman og ekkert stendur eftir nema
skuldirnar.
Viðskiptaráð hefur ekki enn sagt okkur hvað fór úrskeiðis.
„Mikið gæfuspor var stigið með einkavæðingu á ríkisbönkun-
um og því væri það mikil afturför ef hið opinbera ætlaði að setja
umsvifum fjármálafyrirtækja skorður sem afmörkuðust við eina
tegund starfsleyfa,“ sagði Viðskiptaráð einu sinni.
Sé frelsi fyrsta boðorð Viðskiptaráðs er afnám eftirlits boðorð
númer tvö. Viðskiptaráði er almennt illa við allt eftirlit með starf-
semi fyrirtækja og kallar það íþyngjandi. Viðskiptaráði virðist líka
almennt illa við upplýsingar. Tillögur á Alþingi um úttekt á stjórn-
unar- og eignatengslum í viðskiptalífinu, úttekt á vöxtum og þjón-
ustugjöldum banka og úttekt á starfsskilyrðum Fjármálaeftirlitsins
voru óþarfar að mati þess.
Það er svo önnur saga en segir sitt að Viðskiptaráð taldi líka óþarfi
að gerð yrði framkvæmdaáætlun um launajafnrétti kynjanna og gat
ekki fellt sig við tillögu um aðgerðir gegn fátækt.
Það er von á skýrslu rannsóknarnefndar Alþingis um bankahrun-
ið. Af því tilefni er rétt að rifja upp hvað Viðskiptaráð sagði um það
mál allt þegar löggjöf um nefndina var í smíðum. Jújú, það er ágætt
að rannsaka en „ekki svo unnt sé að draga einstaklinga til ábyrgðar,
hvað þá til að gagnrýna siðferði þeirra og stjórnarhætti“.
Og af því að aðgerðir sérstaks saksóknara voru í fréttunum á
dögum er líka rétt að rifja upp hvað Viðskiptaráð sagði um það
embætti þegar lögin um það voru í mótun. Tiltekin ákvæði eru
„frávik frá grundvallarreglum réttarríkisins,“ sagði Viðskiptaráð
um frumvarpið. Einnig: „Talsverðar líkur eru jafnframt á því að
efnisreglur þess muni draga úr trausti umheimsins í garð íslensks
fjármálakerfis.“
Þegar allt er talið saman má spyrja hvers vegna í ósköpunum for-
sætisráðherra er að ávarpa samkomu klúbbs sem hefur ofangreint
að leiðarljósi. Klúbb sem ekki vill eftirlit, helst engar reglur, telur
upplýsingar óþarfar, leggst gegn aðgerðum gegn fátækt, vill ekki
að fjallað sé um siðferði og stjórnarhætti ábyrgðarmanna banka-
hrunsins og heldur að stofnun sérstaks embættis um rannsókn á
saknæmum gjörðum tengdum hruninu dragi úr trausti útlendinga
á fjármálakerfinu.
Það gæti orðið landi og þjóð til farsældar að gera allt öfugt við
það sem Viðskiptaráð segir.
Hví sækir forsætisráðherra þing Viðskiptaráðs?
Sérkennileg sýn
á samfélagið
BJÖRN ÞÓR SIGBJÖRNSSON SKRIFAR
Fabrizio Marino á La Primavera
“Sýndaregg”
úr þrenns konar osti
“Lystaukandi fyrst, gómsætt inní og svo keimur”
Risotto með graskeri og shitake og dularfullu samspili af súru og sætu
“Undir litríku teppi”
Skógarganga að vetri með reyktri seljurót, sellerí og ímynduðum kavíar úr
káli, rúsínum, steiktri salvíu og öðrum leyndardómi
“Gong”
Sindrandi bragð af berjum og sætum ávöxtum
Austurstræti 9 - www.laprimavera.is - S. 561 8555
Tilgangslaust en styð samt
Alþingismenn ræddu í gær hvort
hefja ætti rannsókn á ákvörðun
þáverandi stjórnvalda um að Íslend-
ingar tækju þátt í innrás í Írak. Færðu
þau Steinunn Valdís Óskarsdóttir og
Ögmundur Jónasson, flutningsmenn
tillögu þess efnis, ýmisleg rök fyrir
þörfinni á slíkri rannsókn. Varafor-
maður Sjálfstæðisflokksins, Þorgerð-
ur Katrín Gunnarsdóttir, er meira en
til í rannsóknina. Henni finnst hún
reyndar algjörlega tilgangslaus, þar
sem allar upplýsingar liggi fyrir,
en „ef menn vilja einfaldlega fara
í þessa vinnu aftur þá bara gera
menn það“. Einhverjum þætti
hreinna og beinna að vera ein-
faldlega á móti rannsókn telji
menn hana tilgangslausa.
Blóðug smjörklípa
Og Þorgerður Katrín bætti um betur
í umræðunni. Ekki nóg með að hún
teldi rannsóknina, sem hún þó var til
í, tilgangslausa, heldur taldi hún allan
málatilbúnaðinn vera smjörklípu. Það
orðalag varð vinsælt eftir krúttlega
sögu Davíðs Oddssonar um ömmu
hans. Lægstu tölur um mannfall í
– og af völdum – Íraksstríðsins kveða
á um tæplega 100 þúsund fallna.
Hæstu um rúmlega millj-
ón. Ísland studdi
þessi dráp. Það
má vera blóðug
smjörklípa að
ræða það.
Dolli hlöðugaflsrass
Adolf Ingi Erlingsson íþróttafrétta-
maður gerir það ekki endasleppt.
Álíka mikið var rætt um árangur hans
í lýsingum og landsliðsins í hand-
bolta í Austurríki. Nú er hann kominn
í skíðaíþróttirnar. Og þar situr Dolli
og fær til sín sérfræðinga. Þeir láta
móðan mása um rassa kvenna, sem
sumir hverjir minna þá á hlöðugafla,
og lærin, ásamt því að skellihlæja
þegar einhver dettur. RÚV
tilkynnti um niðurskurð í fjár-
málum nýverið, að skorið hafi
verið niður í þroska lýsenda,
svo nálgist leikskólastigið,
kemur á óvart.
kolbeinn@frettabladid.is