Fréttablaðið - 17.07.2010, Blaðsíða 10

10 17. júlí 2010 LAUGARDAGUR
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
MENNING: Páll Baldvin Baldvinsson fulltrúi ritstjóra pbb@frettabladid.is HELGAREFNI: Anna Margrét Björnsson amb@frettabladid.is og Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
greinar@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
SPOTTIÐ
ÞORSTEINN
PÁLSSON
AF KÖGUNARHÓLI ÞORSTEINS PÁLSSONAR
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is
SKOÐUN
Í umræðum um kaup Magma á HS orku er stöðugt ruglað saman erlendri fjárfestingu í orkuframleiðslu og orku-
lindum. Nokkrir starfsmenn Ríkis-
útvarpsins ohf. virðast hafa það á
starfsskrá sinni að rugla fólk í rím-
inu um þessi efni.
Kanadíska fyrirtækið hefur ekki
fjárfest eina krónu í íslenskum
orkulindum. Eftir lögum má ekki
selja opinberar orkulindir. Fyrir-
tækið hefur hins vegar fjárfest í
orkuframleiðslufyrirtæki og leigir
nýtingarrétt á orku til langs tíma.
Landsvirkjun selur útlendingum
orku frá nokkrum virkjunum með
samningum til margra áratuga.
Orkulindin er ekki nýtt til ann-
ars á meðan. Erfitt er að meta með
nákvæmni þann
arð sem þjóð-
in hefur haft af
nýtingu orku-
auðlinda í opin-
berri eigu. Það
skýrist meðal
annars af því að
hún hefur notið
arðseminnar að
hluta til með til-
tölulega lágu raf-
orkuverði.
Fyrir ári var birt skýrsla sem
núverandi fjármálaráðherra lét
vinna um arðsemi orkusölu til stór-
iðju. Einn af höfundum skýrslunn-
ar, Sigurður Jóhannesson hagfræð-
ingur, skrifaði nýlega í tímaritið
Vísbendingu um Magma-kaupin.
Niðurstaða hans er sú að greiðslur
fyrirtækisins til eigenda orkulind-
anna á Suðurnesjum séu framför frá
því sem verið hefur og landsmenn
muni hagnast á breytingunni.
Með öðrum orðum: Þjóðin er að
njóta arðsemi af erlendri fjárfest-
ingu í orkuframleiðslu án þess að
orkuauðlindin sjálf hafi verið seld.
Þetta er ávöxtur þeirrar breytingar
sem gerð var á orkulögunum 2008.
Málið snýst einfaldlega ekki um
sölu á auðlindinni.
Málefnaleg pólitísk viðmið sýna
að í þessu máli er einvörðungu tek-
ist á um hvort leyfa á erlenda fjár-
festingu í atvinnustarfsemi án eign-
arréttar á auðlindum. Takmörkun á
því væri óráð og andstæð almanna-
hagsmunum.
Málefnaleg viðmið
Hafa verður í huga að aðeins eru tvö ár síðan farið var að greina á milli orkulinda og orku-
framleiðslu. Áður voru þessir tveir
þættir ein órjúfanleg heild. Við þær
aðstæður voru deilur eins og þessar
skiljanlegri.
Nú er augljóst að þeir sem
almennt eru á móti erlendri fjár-
festingu eru að notfæra sér að enn
má rugla þessum þáttum saman í
huga fólks. Ríkisútvarpið tekur þátt
í því. Ástæðan fyrir þessari villandi
umræðu liggur fyrst og fremst í
þeim pólitíska vanda sem klofning-
urinn í VG hefur valdið.
Samstarfsáætlunin við Alþjóða-
gjaldeyrissjóðinn gerir ráð fyrir
umtalsverðri nýrri fjárfestingu
í orkufrekum iðnaði. Forysta VG
féllst á þessa áætlun eins og Sam-
fylkingin og Sjálfstæðisflokkur-
inn höfðu gert í fyrri ríkisstjórn.
Vinstri armur VG taldi frá upphafi
að flokkurinn hefði með því gefið of
mikið eftir af grundvallar andstöðu
flokksins við erlenda fjárfestingu
og orkufrekan iðnað.
Vinstri armur VG hefur því
ákveðið nota þetta mál sem próf-
stein á styrkleikahlutföll innan
flokksins. Krafa þeirra er riftun
á gerðum samningum sem Alþingi
hefur ekki heimild til. Forystan er
í veikri stöðu og fylgir á eftir. For-
ysta Samfylkingarinnar treður mar-
vaðann. Hún vill verja orðinn hlut
en býðst til að þrengja að erlendri
fjárfestingu í framtíðinni.
Heimssýnarvængur Sjálfstæð-
isflokksins hefur tekið einarða
afstöðu með vinstri armi VG. Það
er til marks um að Heimssýnarsam-
starfið er smátt og smátt að færast á
fleiri pólitísk svið. Tilgangurinn er
þó fyrst og fremst sá að veikja for-
ystu Samfylkingarinnar. Það hefur
tekist að nokkru leyti með því að
hún er komin á undanhald frá sam-
komulaginu um orkulögin 2008.
Af þessu má ráða að flokkspólit-
ísku markmiðin með umræðunni
eru nokkuð skýr.
Flokkspólitísk markmið
Þessum flokks- og innan-flokkspólitísku markmið-um fylgja nokkrar flækjur. Hluti stuðningsmanna Sam-
fylkingarinnar hefur svipuð viðhorf
í þessum efnum og vinstri armur
VG. Stærri hlutinn hefur hins vegar
frjálslyndari og öfgalausari afstöðu
og hefur lengst af átt meiri samleið
með Sjálfstæðisflokknum þegar
komið hefur að hagnýtingu orku til
hagsbóta fyrir fólkið í landinu.
Samfylkingin þarf venjulega að
verja landamæri sín til tveggja átta.
Þegar forystumenn Samfylkingar-
innar hafa látið undan VG á þessu
sviði hafa þeir opnað hin landamær-
in fyrir Sjálfstæðisflokkinn og auð-
veldað honum að höfða til frjáls-
lyndari kjósenda sinna.
Nú gæti Sjálfstæðisflokkurinn
hins vegar lent í klemmu. Fái kjós-
endur á tilfinninguna að sjónarmið
Heimssýnar séu ráðandi í Sjálfstæð-
isflokknum á þessu sviði getur hann
ekki með trúverðugum hætti höfð-
að til frjálslyndari kjósenda Sam-
fylkingarinnar. Að því leyti hjálpar
afstaða Heimssýnar forystu Sam-
fylkingarinnar.
Svo gæti því farið að Samfylking-
unni lánaðist af þessum sökum að
halda stjórnarsamstarfinu saman
með því að gefa eftir gagnvart
vinstri armi VG og án þess að eiga á
hættu að missa fylgi til Sjálfstæðis-
flokksins. Þetta er vond staða þegar
þörf er á öfgalausri og málefnalegri
stefnumótun í þágu fólksins.
Pólitískar flækjur
F
ull ástæða er til að því sé haldið til haga þegar stjórnmála-
menn taka skynsamlegar ákvarðanir. Sérstaklega ef þeir
gera almennt ekki mjög mikið af slíku.
Jón Bjarnason landbúnaðar- og sjávarútvegsráðherra
tók rétta ákvörðun í gær, þegar hann lét ekki undan
þrýstingi hagsmunahópa um að auka þorskaflann umfram ráðgjöf
Hafrannsóknastofnunarinnar. Jón hélt sig við ráð vísindamann-
anna og innan nýtingarstefnu og aflareglu ríkisstjórnarinnar og
stuðlar þar með að skynsamlegri nýtingu sjávarauðlindarinnar til
lengri tíma litið. Það hefði verið
ábyrgðarleysi að láta undan og
auka kvótann.
Ráðherrann ætlar nú að setja
á laggirnar „samráðsvettvang“
stjórnvalda og hagsmunaaðila
um nýtingarstefnu þorsks, sem
meðal annars á að fara yfir afla-
regluna og meta hvort ástæða sé
til að leggja til breytingu á henni
með tilliti til breyttra aðstæðna og sterkari stöðu stofnsins. Þetta
er vinna, sem sjálfsagt er að fara í. Niðurstaðan má samt ekki
verða önnur en sú, að áfram verði farið að ráðum vísindamanna
um skynsamlega langtímanýtingu stofnsins, en ekki látið undan
skammtímasjónarmiðum. Það er traustvekjandi að ráðherrann
ætlar að hafa samráð við Alþjóðahafrannsóknaráðið, verði ákveðið
að gera einhverja breytingu. Þaðan hafa yfirleitt komið skynsam-
leg ráð, sem hvorki taka tillit til sérhagsmuna né skammtímasjón-
armiða.
Þótt Jón Bjarnason standi sig hvað þorskinn varðar, kaupir hann
sér að einhverju leyti frið með því að fara fram úr því sem Hafró
ráðleggur þegar hann ákveður afla í ýsu og ufsa, annað árið í röð.
þetta hafa sjávarútvegsráðherrar gert áður, væntanlega í trausti
þess að um minni hagsmuni væri að ræða í þessum tegundum ef
illa færi. Æfingar af þessu tagi geta menn þó ekki stundað til lang-
frama, enda viðurkennir sjávarútvegs- og landbúnaðarráðuneytið
í tilkynningu sinni í gær að fara verði mjög varlega í veiðar á ýsu á
næstu árum og frekari samdráttur í afla sé óhjákvæmilegur.
Fram kom þegar ákvörðun ráðherra var kynnt í gær að áformað
væri að móta nýtingarstefnu fyrir fleiri tegundir en þorskinn og
eru ýsa og ufsi þar efst á blaði. Það er augljóslega tímabært og
stuðlar vonandi að því að þessir stofnar verði ekki notaðir sem
skiptimynt í framtíðinni þegar standa þarf vörð um skynsamlega
nýtingu þorskstofnsins.
Mat Jóns Bjarnasonar er að mikilvægt sé að ýtarleg kynning
og umræða fari fram áður en mótuð sé nýtingarstefna fyrir ein-
stakar tegundir til langs tíma. Hafrannsóknastofnunin þurfi að
efla mjög kynningu á starfi sínu gagnvart sjómönnum, útgerðinni,
fiskvinnslunni og almenningi. Þetta er rétt athugað hjá ráðherr-
anum. Hafró þarf að vera duglegri að skýra fræði sín fyrir þeim,
sem eiga hagsmuna að gæta. Þannig er líklegt að breiðari samstaða
myndist um skynsamlega auðlindanýtingu.
Jón Bjarnason tekur rétta ákvörðun um að
fylgja ráðgjöf Hafró um þorskafla.
Skynsamleg
nýting auðlinda
Ný og endurbætt útgáfa
Handhæg
t
ferðakort
Hljóðbók
Arnar Jón
sson
les 19 þjó
ðsögur
Nýr ítarle
gur
hálendisk
afli
Hafsjór af fróðleik
um land og þjóð
Vegahandbókin sími: 562 2600
Gamla bókin tekin upp í á kr. 1.000
Aðeins í bókaverslunum - Ekki á bensínstöðvum
Eymundsson metsölulisti
16.06.10-22.06.10
1.
Sæti