Fréttablaðið - 10.09.2010, Blaðsíða 18

18 10. september 2010 FÖSTUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
greinar@frettabladid.is
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
HELGAREFNI: Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is MENNING: Bergsteinn Sigurðsson bergsteinn@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
HALLDÓR
SKOÐUN
Pétur
Gunnarsson
peturg@frettabladid.is
Endurskipulagning ráðuneyta er nú hafin á vegum ríkisstjórnarinnar og mun von-
andi verða að fullu lokið um næstu áramót. Í
næsta skrefi er áformað að færa umhverfis-
ráðuneytinu aukið hlutverk varðandi rann-
sóknir, nýtingarstefnu, ráðgjöf og verndun á
sviði auðlindamála. Verður heiti ráðuneytis-
ins þá breytt í umhverfis- og auðlindaráðu-
neyti í samræmi við stefnu Vinstri grænna
og samstarfsyfirlýsingu ríkisstjórnarinnar.
Í samstarfsyfirlýsingunni er meðal annars
gert ráð fyrir að atvinnuvegaráðuneyti taki
ákvarðanir um nýtingu auðlinda á grund-
velli rannsókna og ráðgjafar frá umhverfis-
og auðlindaráðuneytinu. Mun stofnanakerfi
ráðuneytanna beggja verða endurskoð-
að í þessu ljósi. Að mínu mati er það
grundvallarþáttur í velferð þjóðarinnar að
rannsóknir á auðlindum og ráðgjöf um nýt-
ingu þeirra séu í skjóli frá nýtingarsjónar-
miðum. Slík skipan mála mun marka merki-
leg tímamót í sögu Stjórnarráðs Íslands.
Í umræðu um endurskipulagningu ráðu-
neyta hefur gjarnan verið bent á fjárhags-
legan ávinning og mögulega hagræðingu.
Einhver sparnaður hlýst væntanlega af
breytingunum, en hitt er mest um vert að
þær munu efla Stjórnarráðið og styrkja fag-
legan grunn hvers ráðuneytis. Þannig mun
skapast möguleiki á öflugri stefnumótun
innan Stjórnarráðsins en hingað til hefur
tíðkast, en skýr stefnumótun og gerð lang-
tímaáætlana eru nauðsynlegur grundvöllur
endurreisnar samfélagsins. Eitt af því sem
rannsóknarnefnd Alþingis gagnrýndi stjórn-
sýsluna fyrir í skýrslu sinni var skortur á
faglegri og pólitískri stefnumörkun. Það er
því mikið hagsmunamál fyrir þjóðina að hér
verði gerð bragarbót á með styrkingu ráðu-
neyta.
Stjórnarráðinu er ætlað að tryggja lýð-
ræði, gagnsæi og skilvirkni. Umræða um
málefni þess og framtíðarskipan má ekki
kafna í tímabundnum hagsmunum einstakl-
inga, atvinnugreina eða annarra sérhags-
muna. Henni hefur um of verið stjórnað
af hagsmunaaðilum sem hafa með nýtingu
náttúrunnar að gera. Þau samtök sem hafa
hagsmuni náttúrunnar og sjálfbæra þróun
að leiðarljósi hafa ekki verið eins fyrirferð-
armikil. Það er því rétt að vekja athygli á
að ýmis samtök, til að mynda Landvernd,
styðja þær tillögur sem settar voru fram í
samstarfsyfirlýsingu ríkisstjórnarinnar um
aukin áhrif umhverfisráðuneytisins.
Við lærðum það af hruninu að hagsmun-
ir heildarinnar verða að vera í öndvegi og að
sérhagsmunaöfl mega ekki ráða för. Skref í
þá átt verða tekin með uppstokkun í Stjórn-
arráðinu um áramótin – Íslandi til heilla.
Efling umhverfisráðuneytisins
Umhverfis-
mál
Svandís
Svavarsdóttir
umhverfisráðherra
Hæfið næsta álitamál
Á laugardaginn ræðst hvort þing-
mannanefnd Atla Gíslasonar mun
leggja það til við Alþingi að fyrr-
verandi ráðherrar verði dregnir fyrir
landsdóm vegna klúðurs í aðdrag-
anda bankahrunsins. Helst hefur
verið rætt um að Geir H. Haarde,
Björgvin G. Sigurðsson, Árni M.
Mathiesenen og Ingibjörg Sólrún
Gísladóttir gætu átt von á
kæru. Fari svo tekur við
næsta þref, sem vafalítið
mun snúast um hæfi
fulltrúanna 15 í
landsdómi til að
dæma í máli
hvers fyrir sig.
Einn úr leik
Í landsdómi á sæti Hlöðver Kjartans-
son hæstaréttarlögmaður. Þegar Guð-
mundur Kristjánsson lögmaður höfð-
aði mál á hendur Árna Mathiesen
vegna skipunar Þorsteins Davíðssonar
í dómaraembætti, og hafði af Árna
fimm milljónir vegna ærumeiðinga,
fékk hann félaga sinn af lögmanns-
stofunni til að reka málið. Sá heitir
Hlöðver Kjartansson og væri tæpast
hæfur til að dæma í máli Árna.
Rangt
Sóley Tómasdóttir vill að Margrét
Sverrisdóttir víki úr forsæti mann-
réttindanefndar Reykjavíkurborgar
vegna þess að kveðið sé á um
það í samþykkt um stjórn Reykjavíkur-
borgar að formenn fagráða skuli vera
aðal- eða varaborgarfulltrúar. Margrét
hafi skipað áttunda sæti á lista sem
fékk aðeins þrjá menn kjörna og sé
því hvorugt. Þessi athugasemd væri
ágæt ef hún stæðist skoðun. Í fjórðu
málsgrein 86. greinar laga um kosn-
ingar til sveitarstjórna segir nefnilega:
„Þegar kosið er bundinni hlutfalls-
kosningu og listi fær einn eða
fleiri aðalmenn kjörna verða
þeir varamenn sem ekki
hlutu kosningu á listanum.“
Margrét er því varaborgar-
fulltrúi og má stýra fagráðum
lögum samkvæmt.
stigur@frettabladid.is
ÞJÓÐLEIKHÚSIÐ
HAMSKIPTIN
Miðasala 551 1200 leikhusid.is midi.is
Síðustu sýningar!
D
eilur um stjórnkerfi fiskveiða hafa verið rauður þráð-
ur í þjóðmálaumræðu síðustu þrjátíu ár. Í lok áttunda
áratugarins þótti nauðsynlegt að takmarka veiðar sem
fram að því höfðu verið frjálsar. Fiskiskipastóllinn var
orðinn of stór og það gekk á höfuðstól auðlindarinnar.
Kvótakerfið hefur frá fyrsta degi fyrst og fremst varið hagsmuni
þeirra sem stunduðu útgerð síðustu árin áður en kerfinu var komið
á. Ýmsar breytingar hafa verið gerðar á upphaflegu kvótakerfi.
Þær veigamestu hafa fest í sessi sérhagsmunina sem hampað var í
upphafi. Fyrst var leyft að fram-
selja kvótann og síðan einnig að
veðsetja hann. Fámennur hópur
hefur auðgast gríðarlega á kerf-
inu. Sá hópur hefur alla tíð varið
forréttindi sín og sérhagsmuni
með ærnum tilkostnaði og hald-
ið úti öflugum samtökum í því
skyni.
Fyrir fáum árum tók Mannréttindanefnd Sameinuðu þjóðanna
íslenska fiskveiðistjórnunarkerfið til umfjöllunar. Niðurstaða nefnd-
arinnar var sú að upphaflegt markmið með kvótakerfinu hefði verið
réttmætt en útfærslan hafi stangast á við jafnræðisreglu mannrétt-
indasáttmála SÞ. Mannréttindanefndin tók undir röksemdir gagn-
rýnenda kvótakerfisins.
Í gegnum árin hafa fjölmargar nefndir fengið það verkefni að ná
sátt um breytt og réttlátt fiskveiðistjórnunarkerfi. Nýjasta nefndin
skilaði niðurstöðu á dögunum. Verkefni hennar var „að skapa sátt
meðal þjóðarinnar um eignarhald og nýtingu auðlinda sjávar og
leggja grunn að innköllun og endurráðstöfun aflaheimilda á tuttugu
ára tímabili.“
Nefndin virðist á einu máli um niðurstöðu sem virðist fólgin í því
að gefa einmitt upp á bátinn hugmyndir ríkisstjórnarflokkanna um
innköllun og endurráðstöfun aflaheimilda á tuttugu ára tímabili.
Líklega hefði hver maður átt að geta sagt sér strax að nefnd með
aðild þeirra sterku sérhagsmunaafla sem byggja tilvist sína á því að
viðhalda óbreyttu kerfi og forréttindum sinna félagsmanna mundi
aldrei ná sátt um neitt annað en einmitt það að leggja til hliðar hug-
myndir um innköllun og endurráðstöfun aflaheimilda.
Þegar breytingar voru gerðar á ráðherraskipan um síðustu mán-
aðamót áréttuðu forsætisráðherra og fjármálaráðherra þau áform
sem lágu að baki þegar nefndin margnefnda var skipuð. Áformin
eru þau að endurskoða fiskveiðistjórnunarkerfið og tryggja að sett
verði ákvæði um sameign á auðlindum í stjórnarskrá. Þessi yfirlýs-
ing varð skilin þannig að nema hið ótrúlega gerðist og viðunandi sátt
næðist í nefndinni ætlaði ríkisstjórnin sér að hefja undirbúning að
þjóðaratkvæðagreiðslu um kvótakerfið.
Og nú, þegar niðurstaða nefndarinnar liggur fyrir, blasir við
að næst á dagskrá er einmitt það að ríkisstjórnin fari að undirbúa
þjóðaratkvæðagreiðslu um kvótakerfið. Sú sátt sem nefnd ríkis-
stjórnarinnar náði við sérhagsmunahópana mun ekki nægja til þess
að ná sátt við þjóðina og setja niður þrjátíu ára deilur um fiskveiði-
stjórnunarkerfið. Niðurstaðan ætti hins vegar að geta orðið grund-
völlur að sátt um það að nóg er komið af nefndarstarfi um grundvöll
fiskveiðastjórnunarkerfisins. Það er tími til kominn að vísa þessu
deilumáli til stjórnlagaþings og þjóðarinnar.
Sáttanefnd náði sátt sem engin sátt er um.
Komið að þjóðinni