Fréttablaðið - 18.11.2010, Blaðsíða 26

26 18. nóvember 2010 FIMMTUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
greinar@frettabladid.is
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
HELGAREFNI: Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is MENNING: Bergsteinn Sigurðsson bergsteinn@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
HALLDÓR
Skýrsla sérfræðingahóps um skulda-vanda heimilanna staðfestir að fyrst
og fremst er um sértækan vanda að
ræða fólks á höfuðborgarsvæðinu, sem
keypti á árunum 2005-2008, er yngra
en fertugt og er líklega ekki að kaupa
sína fyrstu íbúð. Á vef Ríkisskattstjóra
má sjá að samkvæmt upplýsingum úr
síðustu skattframtölum eru aðeins um
60% af skuldum heimilanna vegna íbúð-
arkaupa. Vandinn er, þegar að er gáð,
takmarkaður. Hann er staðbundinn og
aldursbundinn við þá sem spiluðu í fast-
eignabólunni, þar sem hún var. Þeir sem
græddu telja sig eiga hagnaðinn, hví
skyldi tapið verða þjóðnýtt?
Meginreglan er sú að þeir beri ábyrgð
á viðskiptum sem að þeim standa.
Þannig hefur það verið í verðfalli fast-
eigna víða um land á undanförnum
tveimur áratugum. Íbúðareigandinn
tapaði stundum sínum eignarhlut og
bankinn tapaði stundum sínu láni. Það
þarf sterk rök til þess að annað eigi að
gilda nú. Staðan er sú að aðeins um 8%
heimila eru í greiðsluvanda. Til saman-
burðar voru tvöfalt fleiri í vanskilum á
árunum 1993-1997. Viðskiptabankarnir
lánuðu gríðarlegar fjárhæðir á árunum
2004-2008 með veði í íbúðarhúsnæði
til annarra hluta en íbúðarkaupa.
Þeir lánuðu til kaupa á hlutabréfum,
sumarbústöðum, bílum, einkaneyslu
svo nokkuð sé nefnt. Enginn veit hversu
mikið, en fjárhæðin skiptir tugum ef
ekki hundruðum milljarða króna. Skuld-
ir heimilanna til annars en íbúðakaupa
eru liðlega 500 milljarðar króna.
Það er líka upplýst í skýrslunni að
almenn niðurfærsla skulda er langdýrust
en gagnast samt aðeins 1 af hverjum 5
sem eru í greiðsluvanda og að vandi þess
hóps eru lágar tekjur. Samt eru hávær-
ustu kröfurnar einmitt um þessa leið,
sem sendir reikninginn af einkaneyslu,
hlutabréfakaupum og öðru slíku til skatt-
greiðenda. Þetta er það sem Framsóknar-
flokkurinn, Hreyfingin, Hagsmunasam-
tök heimila á höfuðborgar svæðinu og
talsmaður neytenda, Gísli Tryggvason,
krefjast. Þau líta svo á að ósanngjarnt
sé að sá sem naut verðmætanna endur-
greiði lánið. Þau líta svo að sanngjarnt
sé að aðrir borgi, sem engan hlut áttu
að málum, svo sem lífeyris þegar, gamal-
menni á hjúkrunarheimilum á lands-
byggðinni og að sjálfsögðu útlendingar.
En hvers vegna er það sanngjarnt?
Sértækur vandi
Skuldir
heimilanna
Kristinn H.
Gunnarsson
fyrrv.
alþingismaður
Fæst í HAGKAUP- Skeifunni, Kringlunni, Smáralind, Garðabæ, Akureyri
Heildsöludreifing: Vörusel ehf. – vorusel@gmail.com
Einstakir eiginleikar Ultra Aloe Vera
mýkir, nærir og gefur húðinni þann
raka sem hún þarf.
Mest selda fótakrem
í Bandaríkjunum
...með Miracle of Aloe kremin sem virka
Mjúkar og fallegar hendur og fætur...
Maður nýrra tíma
Sigmundur Davíð Gunnlaugsson var
álitinn maður nýrra tíma þegar hann
varð formaður Framsóknarflokksins.
Hann ætlaði að hefja stjórnmálin upp
úr gömlu hjólförunum og skotgröf-
unum og hefur talað manna mest
og hæst um það að nú sé þörf á
samstöðu og samvinnu
allra flokka við að leysa
úr brýnum viðfangsefn-
um. Í nýlegri greinaröð
í Fréttablaðinu hrósar
Sigmundur sjálfum sér
í hástert fyrir sam-
starfsviljann og nýju
vinnubrögðin.
Kostulegt
Og þá er að sýna þetta í verki. Það
gerði Sigmundur þegar hann brást við
nýjustu vendingum í Icesave-málinu.
„[Fjármálaráðherra] hefur meðal ann-
ars fengið Samtök atvinnulífsins til að
hringja í þingmenn Sjálfstæðisflokks-
ins. Það er kostulegt að kommarnir
séu að fá kapítalistana til að aðstoða
sig við að koma þessu í gegn,“ segir
mannasættirinn Sigmundur.
Bréf
Össur Skarphéðinsson er
ánægður með Árna
Mathiesen. Hann
skrifaði bréf svo
Árni fengi
vinnu í Róm. Hólið lekur af bréfinu.
Árni er mjög hæfur til starfans hjá
Matvælastofnun SÞ þar sem hann var
einu sinni sjávarútvegsráðherra, auk
þess sem hann hefur, sem dýralæknir,
mikla reynslu af fiskisjúkdómum. Þá
er hann mikilhæfur stjórnandi og leið-
togi og þar fram eftir götunum. Síðan
bréfið var skrifað hefur Árni verið
fundinn sekur um vanrækslu af rann-
sóknarnefnd Alþingis og dæmdur
til að greiða manni fimm millj-
óna bætur fyrir að vega að æru
hans í starfi sínu sem ráðherra.
Ekki er vitað til þess að Samein-
uðu þjóðirnar hafi fengið bréf
vegna þess.
stigur@frettabladid.is
S
igmundur Davíð Gunnlaugsson, formaður Framsóknar-
flokksins, orðaði það svo í Fréttablaðinu í gær að ekki
væri hægt að klára samninga um Icesave-skuldina vegna
„pólitíska ástandsins á Íslandi“. Formaðurinn vísaði meðal
annars til áhrifa landsdómsmálsins, fjöldamótmæla, átaka
um skuldamál heimilanna og deilna um niðurskurð í heilbrigðis-
kerfinu.
Það er rétt hjá Sigmundi Davíð að pólitíska ástandið á Íslandi er
vont. Ríkisstjórnin er sjálfri sér sundurþykk um ýmis mál. Stórar
og mikilvægar ákvarðanir sitja á hakanum. Landsdómsmálið hefur
sannarlega ekki hjálpað til; niðurstaða þess ól á biturð og tortryggni
á milli stjórnmálaflokkanna. En
hluti af vandanum er líka að
stjórnmálaleiðtogarnir hafa ekki
komizt út úr gamalli pólitískri
hefð Íslendinga, þar sem stjórn
og stjórnarandstaða finna hvor
annarri ævinlega allt til foráttu
og litið er á pólitíkina eins og
boltaleik, þar sem máli skiptir
hver vinnur og hver tapar, ekki að menn taki höndum saman um að
leysa úr vanda lands og þjóðar. Pólitíkusarnir halda líklega að þeir
séu að spila fyrir kjósendur, en almenningi líður stundum fremur
eins og hann sé boltinn sem sparkað er í en áhorfandi í stúkusæti.
Formaður Framsóknarflokksins setur sig nú í fræðilegar stell-
ingar og talar um „pólitíska ástandið“ eins og hann sé alls ekki hluti
af leiknum sjálfur og hafi ekkert lagt af mörkum til að skapa það
ófremdarástand sem ríkir í pólitíkinni. Sem er því miður líka eitt
af sjúkdómseinkennum hinnar gömlu og úreltu pólitíkur.
Sigmundur Davíð talar brattur um að það sé alls ekki hægt að
kynna fólki samning um að ganga frá kröfu upp á „hundrað millj-
arða, ef við núvirðum þetta ekki, á sama tíma og staða skuldamála
heimilanna er eins og hún er og hér til umræðu fjárlög með veru-
legum niðurskurði í heilbrigðiskerfinu“. Þetta segir – án þess að
blikna – formaður flokks, sem lengst hefur haldið til streitu óskyn-
samlegum og ábyrgðarlausum tillögum um að senda skattgreið-
endum og lífeyrisþegum 200 milljarða króna reikning fyrir flata
skuldaniðurfellingu, sem gagnast minnihluta þeirra sem nú glíma
við alvarlegan skuldavanda.
Lárus Blöndal, sem tilnefndur var af stjórnarandstöðunni í
Icesave-samninganefndina, segir í Fréttablaðinu í gær að ágætar
líkur séu á að hægt sé að ná samningum við Breta og Hollendinga
um Icesave. Hins vegar þurfi pólitískan vilja og samstöðu til að
ljúka samningum.
Sú samstaða næst ekki nema bæði stjórn og stjórnarandstaða
hætti hinum pólitíska boltaleik og fari að vinna saman af ábyrgð
að hag lands og þjóðar. Sigmundur Davíð Gunnlaugsson reynir að
skora með því að halda fram að bezt sé að bíða og semja ekkert um
Icesave. Það er blekking. Icesave-deilan er ein ástæða þess að Ísland
hefur ekkert lánstraust og erlendir fjárfestar vilja ekki leggja okkur
lið. Öll töf á málinu kostar þjóðina mikið fé, þótt ekki sé hægt að
„núvirða það“.
Samningar um Icesave eru ósköp einfaldlega ein forsenda þess að
endurreisa efnahag og orðspor Íslands. En auðvitað þarf pólitískan
kjark til að horfast í augu við þá stöðu.
Formaður Framsóknarflokksins tekur enga
ábyrgð á hinu pólitíska ástandi.
Boltaleikurinn
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is
SKOÐUN