19. júní - 19.06.1963, Blaðsíða 42

mætti lengi telja. Elliheimili eru víða á dagskrá
kvenfélaganna. Kvenfélagið Framtíðin á Akureyri
afhenti í vetur bæjarstjórninni á Akureyri árang-
urinn af áratuga starfi sínu, tilbúið elliheimili sem
bærinn hafði þó auðvitað lagt fram einhverja að-
stoð við að koma upp. Að minnsta kosti tvö hér-
aðasambönd kvenfélaga veit ég um, að eru að
vinna að því að koma upp elliheimilum, hvort í
sínu héraði.
Þá er að minnast á húsmæðraskólana. Þeir eru
nú 10 á landinu og þeir eru til orðnir fyrir kapp,
áhuga og vinnu kvenna, annaðhvort kvenfélaga-
sambanda, kvenfélaga eða einstakra kvenna. Þess-
ir skólar hafa ekki brugðist þjóðinni. Eg hef heyrt
frá mönnum, sem til þekkja, að þeir séu einu skól-
arnir, sem aldrei sé sett út á og allir virðist ánægð-
ir með.
Nú er ég að hugsa um að snúa mér að lagasetn-
ingum, sem komist hafa á fyrir atbeina kvenna-
samtakanna, og þá fyrst og fremst Kvenréttinda-
félagsins, sem stofnað var 1907. Aðalmálið fram-
an af var auðvitað kosningaréttur og kjörgengi
kvenna. Það náðist í áföngum 1915 og 1918. Nú
hugsa ég, að ungu stúlkunum detti helzt ekki í hug
annað en að að við höfum alltaf búið að þessum
hlunnindum, að minnsta kosti fengið þau baráttu-
laust, en það var nú eitthvað annað, en of langt
er að fara út í það mál hér. Kvenréttindafélagið
hóf einnig þegar í stað baráttuna fyrir því að kon-
ur fengju sama rétt og karlar til al'lra skóla lands-
ins og allra embætta og með sömu launum. Þetta
var lögleitt árið 1911. Kvenréttindafélagið hefur
frá upphafi barist fyrir rétti óskilgetinna bama og
mæðra þeirra. Fékk félagið því loks áorkað, að
tillaga um þetta efni var borin fram á Alþingi 1919,
en upp af henni óx síðan fjölskyldulöggjöfin, sem
samþykkt var á Alþingi 1922 og var í þá daga
ákaflega frjálslynd löggjöf.
Það sem mest hefur breytt kjörum fólksins á
seinni árum, þeirra sem höllum fæti standa í
lífsbaráttunni, er tryggingalöggjöfin, en hún lá
enn fyrir Alþingi á síðastliðnum vetri með veru-
legum umbótum frá því, sem áður var. Óhætt er
að fullyrða, að sú löggjöf mundi líta nokkuð öðru-
vísi út að ýmsu l'eyti, ef kvennasamtökin hefðu
ekki verið að verki. Bæði K.R.F.Í. og Bandalag
kvenna í Reykjavík hafa frá upphafi látið þessa
löggjöf til sín taka og orðið ekki lítið ágengt í
sambandi við hagsmuni kvenna, barna og gamal-
menna.
40
Þá hafa kvenfélögin, einkum K.R.F.Í., skipt sér
mjög af skattalöggjöfinni, og þeim afskiptum er
það að þakka, að gifta konan getur nú fengið sér-
sköttun, ef hún vinnur úti.
Löggjöfin um hjálparstúlkur er komin frá
Rannveigu Þorsteinsdóttur, þegar hún var alþing-
ismaður, flutt í samráði við kvennasamtökin og
lögin um orlof húsmæðra, sem nú er farið að fram-
kvæma um allt land eru komin frá Kvenféliaga-
sambandi íslands að undirlagi Bandalags kvenna.
Kvenfélagasamband íslands hefur allt frá 1943
rekið ráðanautastarfsemi bæði í hússtjórn, garð-
yrkju og handavinnu. Hefur þessi starfsemi hlotið
viðurkenningu ríkisins með fjárframlögum.
Mæðrastyrksnefnd, stofnuð að tilhlutan K.R.F.Í.,
hefur starfað í Reykjavík frá 1929 með einum full-
trúa frá hverju kvenfélagi, sem þátt tekur í nefnd-
inni. Hefur nefndin veitt mæðrum, sem þess þurfa
með, al'ls konar hjálp, bæði lagalega, fjárhagslega
og með sumardvöl fyrir þær og börn þeirra. Nefnd-
in á nú hús uppi í Mosfellssveit, sem notað er til
þessarar starfsemi allt sumarið. Á nokkrum fleiri
stöðum á landinu hafa verið teknar upp mæðra-
styrksnefndir, sem starfa á líkan hátt og nefnd-
in í Reykjavík og kosnar af kvenfélögum.
Víða hafa kvenfélög komið upp leikvöllum og
jafnvel dagheimilum eða leikskólum. í Reykjavík
stóð Bandalag kvenna fyrir stofnun barnavernda-
félagsins Sumargjafar, sem staðið hefur fyrir
barnaheimilum þar. Þá hafa kvenfélög í Reykja-
vík og Hafnarfirði í mörg sumur rekið heimili til
sumardvalar fyrir börn og gert þau svo ódýr, sem
hægt var, bæði með fjársöfnun og sjálfboðavinnu.
Vona ég að það sem hér hefur verið talið sanni,
að ekki er það lítið verk, sem íslenzk kvenfélög
hafa leyst af hendi.
Eg vil svo að lokum benda á, að enn skortir
mikið á, að konan hafi í framkvæmd jafnrétti við
karlmanninn í launa- og atvinnumálum. Eru það
auðvitað stéttafélög, sem vinna að lagfæringu
á þessu sviði. En kvennasamtökin, aðallega auð-
vitað K.R.F.Í. hafa jafnan haft þetta mál á stefnu-
skrá sinni. Auk þess hefur Bandalag kvenna einn-
ig hvað eftir annað lýst stuðningi sínum við það.
Má í þessu sambandi minna á, að Verkakvenna-
félagið Framsókn var upphaflega stofnað að til-
hlutan Kvenréttindafélagsins, og Bríet Bjarnhéð-
insdóttir átti sæti í fyrstu stjórn Framsóknar.
Aðalbjörg Sigurðardóttir.
19. JÚNÍ