19. júní - 19.06.1963, Blaðsíða 25

ist í augu við framvindu lífsins og trúir á tilgang
þess.
Margir eru svo gerðir, að þá skortir aldrei gimi-
leg verkefni, enda er aðalviðfangsefni okkar í
dag ekki skortur á verkefnum heldur á aðstöðu
aldraðs fólks til að sinna hæfilegu starfi, þótt
það sé jafnvel ekki í öðru fólgið en að sinna
eigin daglegum þörfum.
I þeim ráðstöfunum, sem hið opinbera gerir til
aðstoðar öldruðu fólki, gætir vaxandi viðleitni
til, að þær aðgerðir lami ekki um leið starfsvilj-
ann. Nefna má hér sem dæmi, þegar ákvæði
tryggingarlaganna um að miða heimild til töku
ellilífeyris við efnahag var úr gildi felld. Alkunna
er, að stundum sleppti heilbrigt, aldrað fólk
starfi alveg vegna þess, að tekjurnar af því úti-
lokuðu ellilífeyrinn. Nú fá hins vegar allir jafnt
í ellilífeyri, hinn ríki, bjargálna og snauði. Auk
þess hafa fríðindi verið aukin til þeirra, sem
fresta töku ellilífeyris fram yfir 67 ára aldur.
Stundum er rætt um, að heppilegt gæti verið,
bæði þjóð og einstaklingum, að hækka aldurs-
hámark opinberra starfsmanna. Til þess gætu
bent rannsóknir, sem gerðar voru í Noregi fyrir
tveim árum. En á vegum atvinnumálaráðuneytis-
ins þar í landi fór fram athugun á starfsgetu og
starfsvilja fólks, sem tekið var að nálgast eftir-
launaaldur. Þessi athugun var gerð hjá 107 at-
vinnufyrirtækjum, sem höfðu um 5000 manns í
vinnu og tók til karla eldri en 60 ára og kvenna
eldri en 55 ára. Læknisrannsókn fór fram á 685
manns, sem láta áttu af störfum eftir tvö ár eða
skemmri tíma. Varð niðurstaðan sú, að 87 af
hundraði af þeim gætu haldið áfram starfi, 79 af
hundraði fullan starfstíma, en 8 af hundraði við
léttari störf eða styttri vinnutíma. Af þessum
685 manns töldu læknarnir, að aðeins 13 af hundr-
aði ættu að hætta störfum, er þeir næðu eftir-
launaaldri. 26 af hundraði óskuðu að hætta þá, en
70 af hundraði vildu halda áfram, og 4 af hundr-
aði óskuðu eftir styttri vinnutíma.
Nú vil ég víkja nokkuð að þeim ráðstöfunum,
sem gera þyrfti hér á landi í þessum efnum.
Nefnd, kjörin af Alþingi hefur gert athugun á
þessum málum, og eru niðurstöður henn-
ar í samræmi við þau sjónarmið, sem ég hef áður
lýst, að lífsorka og hamingja gamals fólks endist
bezt með því að búa því skilyrði til að lifa sem
lengst starfandi og sjálfstæðu lífi, búa að sínu,
meðan heilsa og þrek leyfir, en í sem nánustum
tengslum við vandamenn sína og það umhverfi og
andrúmsloft, sem það hefur vanizt. Gera mætti
flokkun á öldruðu fólki, byggða á þessum sjónar-
miðum, á þennan hátt: 1) aldrað fólk með fulla
starfsgetu, 2) þeir sem hafa orku til að starfa
hluta úr degi, 3) þeir sem hafa litla starfsgetu og
þurfa sérstök vinnuskilyrði, 4) þeir sem enga
starfsgetu hafa um fram það að geta annazt eigin
daglegar þarfir sjálfir eða með aðstoð vandamanna,
5) þeir sem þurfa sérstaka hjúkrun vegna
líkamlegs eða andlegs ástands. Um fjóra fyrstu
flokkana er það að segja, að þeir eiga sameigin-
legt, að þeir geta hagnýtt sér allar ráðstafanir,
sem gerðar yrðu til að aðstoða aldrað fólk, sem
dvelst utan vistheimila. Með því nýtur þjóðfélag-
ið starfsorku þess í því, að ekki þarf að annast
það á sérstofnunum. Til aðstoðar þessu fólki ætti
að gera eftirfarandi ráðstafanir: Aðstoða það við
útvegun hentugs húsnæðis, ef þörf krefur, út-
vega því hjálparfólk til ræstinga, sendiferða o.s.
frv., sjá fyrir vinnumiðlun eða milligöngu um að
útvega þeim, er þess æskja, starf við sitt hæfi,
koma á starfsleiðbeiningum um, hvaða starf hæfa
þeim, er starfs óska, og vinnulækningum og end-
urhæfingu. Með þessum ráðstöfunum er stefnt
að því, að aðeins þeir, sem nefndir voru í 5. flokki
það er að segja þeir, sem þurfa sérstaka hjúkrun
vegna líkamlegs eða andlegs ástands, hafi þörf
fyrir hælisvist. Æskilegt væri að lögfesta stofnun
sérstaks sjóðs, er geri fólki yfir 67 ára aldur
fjárhagslega léttara að búa í þægilegu húsnæði,
svo lengi kostur er annarra hluta vegna. Um
ráðstöfun á slíkum íbúðum, sem fyrst og fremst
væru ætlaðar öldruðu fólki, kæmi til greina sala
á íbúðinni. Væri þá kaupandanum kostur meðal
annars á láni með hagstæðum kjörum. Einnig
kæmi til greina leiga á íbúðinni, eða samningur
um lífstíðar íbúðarrétt gegn ákveðinni stofn-
greiðslu, t.d. 10—15% af byggingarkostnaði, en
síðan mánaðargreiðslum. Slíkir samningar gætu
verið mjög æskilegir, þar sem svo stæði á, að
sami aðilinn gæti einnig látið í té ýmsa þjónustu
með húsnæðinu. Þá hefur verið bent á, að þörf
væri á starfrækslu sérstakrar heimilishjálpar fyr-
ir aldrað fólk, en margt af því leitar fyrr eftir
vist á dvalarheimili en því sjálfu þykir æskilegt
vegna þess, að ógerlegt reynist að fá nokkra að-
stoð við heimilisstörf, eins og t.d. ræstingu, sendi-
ferðir eða matreiðslu. Víða erlendis skipuleggja
bæjar- og sveitarfélög slíka heimilisaðstoð, á öðr-
19. JÚNÍ
23