19. júní - 19.06.1963, Blaðsíða 19

Gamalt eldhús.
þá eins sjálfsögð og ómissandi og aðkeyptu þægind-
in þykja nú. Þegar litið var inn í hlóðahús, sem var
vel búið áhöldum, að þeirra tíma kröfum, blasti
fyrst við augum gegnt inngöngudyrum fyrir stafni
hússins, hlúðastæðið, tvennar og jafnvel þrennar
hlóðir, með öllum sínum frumstæða og einfalda
útbúnaði, sem var oftast með svipuðu sniði. Það
sem mest bar á, þegar inn var gengið, var hórinn,
sem hékk niður úr ræfrinu miðju, eða niður úr
strompinum. Nú er hórinn orðinn sjaldséður mun-
ur, svo að unglingar hafa fæstir séð hó. Vegna
þeirra ætla ég að lýsa honum. Þessi þarfi og virðu-
legi þjónn, var mjög rammbyggilegur að smíð,
enda átti hann að bera uppi mikinn þunga oft og
tíðum, og vera fær um að þola frost og funa um
langan aldur. Vandaður viðarbútur var höggv-
inn til og gerður ferkantaður. Hann var svo járn-
varinn að mestu a.m.k. á hornum og endum, eink-
um efst og neðst. Á miðjum trébútnum voru göt,
sem ætluð voru til að stytta hann og lengja eða
færa ketilinn upp og niður eftir vild og velþókn-
un eldakonunnar. Við járnið var svo tengd festi
með járngaddi, sem stungið var í götin, þegar átti
að færa hóinn til. Við enda hans voru tengdir
rammgerðir járnkrókar. Á öðrum króknum hékk
hann í ræfrinu en hinn var ætlaður til að hengja
á ketil eða pott. Væri pottur hengdur á hóinn,
þurfti að smeygja járnhöldu í potteyrun og var
hún víða við hendina, þar sem hórinn var notaður
á annað borð. Það gat verið töluvert ævintýra-
leg sjón að sjá inn í hlóðaeldhús, þar sem þrír eld-
ar brunnu, aðal'eldurinn undir potti, sem hengdur
var á hóinn, og smærri eldar til beggja handa. En
það var ekki nema við hátíðlegustu tækifæri, sem
svo mikið var um að vera, einkum ef stórveizla
var í aðsigi eða við frammistöðu í fjölmennum
veizlum. — Þetta er nú útbúnaður sá, sem fyrst
blasti við augum, fyrir stafni eldhússins. Væri svo
farið að líta upp í ræfrið, mátti sjá þar sitt af
hverju, sem ekki var gott að gizka á hvað vera
myndi. Innan til í rótinni héngu kjötkrof, ganglim-
ir, bringukollar, magálar og stórgripatungur í bréf-
19. JÚNÍ
17